كليه باشد. در اينجا نيز اجراى دليل افتراض با دو مورد قبل اختلاف دارد كه با ذكر مثال توضيح داده ميشود.

مثال اصل ضرب چهارم‌

بعضى از حيوانها انسان هستند. هيچ حيوانى سنگ نيست. نتيجه حاصله: بعضى از انسانها سنگ نيستند.

در اين ضرب قياس افتراض بسيار ساده و بعد از افتراض با يك قياس به مقصود ميرسيم.

قياس معادل‌

هرنويسنده‌اى انسان است. هيچ نويسنده‌اى سنگ نيست.

قياس افتراض‌

«صغرى كه معكوس صغراى قياس معادل است»: بعضى از انسانها نويسنده‌اند.

«كبرى كه عين كبراى قياس معادل است»: هيچ نويسنده‌اى سنگ نيست.

نتيجه حاصله: بعضى از انسانها سنگ نيستند. اين نتيجه مساوى با نتيجه قياس اصل است.

اثبات اينكه هريك از اشكال چهارگانه نوع خاصى از محصوراترا نتيجه ميدهند

منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه ؛ المتن ؛ ص489

(719) خلاصه مفاد و مؤدّاى هريك از اشكال بخود آن شكل اختصاص دارد. و مؤداى هرشكلى غير از مؤداى ديگرى مى‌باشد. مفاد