نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 485
روى داده زيرا دليل عكس صغرى را به سهتاى اول و ضرب پنجم و عكس كبرى
را مربوط به چهارم دانسته در صورتيكه با تقسيمى كه براى ضروب ششگانه آورده بود و
با ترتيب اوتار و اشفاع كه ذكر كرده بود و مطابق بيان او در فهرست تنظيم گرديده
وفق نميدهد.
دليل افتراض
(715)اين دليل در ضربهائى اجرا ميشود كه يكى از دو مقدمهاش موجبه
جزئيه باشد تا بوسيله افتراض آنرا بدل بكلّى نمائيم و با ملاحظه اين شرط در سه ضرب
از اين شكل تشكيل ميگردد و در هريك از آنها با دستور مخصوصى اجرا ميشود.
مورد اول. در جائى است كه صغرى موجبه جزئيه و كبرى موجبه كليه باشد.
مثال ضرب سوم اين شكل
اصل: بعضى از حيوانها انسان هستند. هرحيوانى رونده است.
نتيجه ميدهد: بعضى از انسانها روندهاند.
براى ثابتكردن صحت انتاج اين ضرب ابتداء به افتراض ميپردازيم يعنى
عنوان و صفتى براى موضوع صغرى كه جزئى است مىيابيم تا بعض غيرمعين را معين نموده
و قضيه جزئى را بصورت كلى درآوريم. و آن صفترا بموضوع كبرى نيز سرايت ميدهيم مثلا
عنوان نويسندگى را انتخاب مينمائيم و پس از تبديل عنوان قياس ديگرى تشكيل ميدهيم
كه معادل با قياس اصل است.
نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 485