قياس معادل با قياس اصل‌

پس از انجام عمل افتراض قياسى بدست مى‌آيد كه آنرا معادل با قياس اصل قرار داده و ميگوئيم:

هرنويسنده‌اى انسان است. و هرنويسنده‌اى حيوان است.

آنگاه از اجزاء اين دو قياس دو قياس ديگر تشكيل ميدهيم.

كه قياس اول ضرب اول از شكل اول و قياس دوم ضرب اول از همين شكل سوم است.

قياس اول. از كبراى قياس اصل و كبراى قياس معادل تشكيل ميشود. كبراى قياس اصل را صغرى و كبراى قياس معادل را كبرى قرار ميدهند.

قياس دوم. از نتيجه اين قياس و كبراى قياس معادل تشكيل مى‌شود.

(716) رويهم رفته براى تشكيل قياس افتراض در اين مورد چهار قياس لازم است كه دو قياس اول اجزاء دو قياس بعد را ميدهند.

يعنى مواد و مقدمات دو قياس افتراض از آنها گرفته ميشود. مثال دو قياسى كه اجزاء دو قياس بعديرا ميدهند ذكر شد.

دو قياسى كه دليل افتراض از آنها تشكيل گرديده و اجزاء آنها از دو قياس اول گرفته شده عبارتند از: