نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 222
حد تفصيلى و حد اجمالى
(108)حد تفصيلى: آنستكه تمام اجناس و فصول ماهيت يكان يكان ذكر
شود و اجزاء لفظ بطور مطابقه بر اجزاء ماهيت دلالت كند.
حد اجمالى: آنستكه اجناس عاليه و متوسطه در آن ذكر نشده و بجنس قريب
اكتفا شود، زيرا جنس قريب بطور تضمن بر همه دلالت دارد.
ايجاز در تعريف جايز نيست
(109)بعضى گفتهاند حد بايد موجز باشد ليكن ايجاز موجب اخلال
بمقصود است زيرا ايجاز در تعريف حذف بعضى از مقومات آن است و آن اخلال بغرض و خلاف
مقصود است زيرا بعضى از مقومات تصور نخواهد شد.
(110)افزودن بر
اجزاء ذات نيز ممكن نيست زيرا موجب بغلط افكندن و تصور امر غيرذاتى بجاى ذاتى
ميگردد.
در تعريف خود حد كلمه وجيز آوردن بيهوده است
(111)بعضى براى تعريف حد گفتهاند حد گفتاريستكه وجيز باشد و بيان
چيزى را دربرداشته باشد.
كلمه وجيز زائد و نامفهوم است. زيرا:
«اولا» بيان شد كه حذف ذاتيات جايز نيست.
«ثانيا» معنى وجازت مفهوم نيست زيرا گاهى جمله و عبارتى
نام کتاب : منطق نوين مشتمل بر اللمعات المشرقيه فى الفنون المنطقيه نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 222