مركبات عقليه آنستكه هريك از مركب و اجزاء مركب بطور مواطات بر يكديگر حمل ميشوند [1].

اجزاء مركبات عقليه اجناس و فصولند و اجناس و فصول عارض و معروض ذهنى بوده و حمل آنها بر يكديگر مواطاتى ميباشد.

(چهارم) حمل ماهيت بر افراد خود، حمل مواطاتى و هوهوى است.

مير سيد شريف گرگانى گفته است حمل نطق بر نطق زيد و نطق عمرو حمل مواطاتى ميباشد [2].

(پنجم) حمل عوارض ذهنى ماهيت مانند امكان و وجوب و وحدت كه عرض ذهنى و صفات خارجى هستند بطور مواطات است.

از آنچه گفته شد معلوم گرديد كه حمل مواطاتى اعم از حمل ذاتى و غيرذاتى ميباشد و حمل ذاتى اوّلى كه اخص اقسام حمل است قسمى از حمل مواطاتى است و نسبت بين آنها عموم و خصوص مطلق است.

و باز چنانچه معلوم شد حمل مواطاتى شامل قسمتى از حمل عرضى هم ميشود و آن قسم پنجم بود كه گذشت ليكن حمل عرضى اقسام ديگرى هم دارد كه از حمل متواطى خارج و جزو حمل ذو هو محسوب است بنابراين نسبت بين حمل مواطاتى و حمل عرضى عموم و خصوص من‌وجه است.

[1] شرح منطق اشارات ص 97.

[2] تعليقات بر شرح شمسيه ص 46.