حمل هو هو يا حمل متواطى‌

(63) حمل هو هو كه متواطى نيز ناميده ميشود آنستكه وجود محمول عين وجود موضوع باشد. يعنى محمول عرض خارجى براى موضوع نبوده و مبدأ اشتقاق محمول در خارج وجود جداگانه‌اى نداشته باشد.

حمل متواطى بر دو قسم است: حمل ذاتى و حمل عرضى، زيرا تعريفيكه براى حمل متواطى ذكر شد اقسام بسيارى از فروع حمل ذاتى و عرضى را شامل ميشود:

(اول) حمل هريك از ذاتيات بر ذات يعنى حمل اجزاء ماهيت بر ماهيت كه قسمى از حمل اولى ذاتى ميباشد حمل هوهوى است مثل هر انسانى جسم است و هرانسانى ناطق است. خواجه طوسى در شرح منطق اشارات گفته است ذاتى بطور مواطات بر ذات حمل ميشود [1].

(دوم) حمل ماهيت بر اجزاء مثل بعضى جسم‌ها انسان هستند و هرناطقى انسان است نيز بطور مواطات است.

(سوم) حمل يكى از اجزاء ماهيت بر جزء ديگر مثل هرناطقى حيوان است و بعضى جسمها ناطق هستند چنانكه خواجه طوسى گفته است حمل مواطاتى ميباشد.

خواجه طوسى در ضمن تعريف مركبات عقليه گفته است خاصيت‌

[1] شرح منطق اشارات ص 42 و تعليقات مير سيد شريف بر شرح شمسيه ص 46.