متساوى قسمت ميشود. در اين قضايا نيز حاكم عقل خالص است و آنها را «قضايا قياساتها معها» ميگويند.

(7/ 5) (سوم) حدسيات: قضايائى است كه از احساس مبادى بطور حدس انتقال بحكم حاصل گردد مثل حكم باينكه نور ماه از خورشيد كسب شده بواسطه مشاهده اشكال مختلف ماه در اوضاع مختلف نسبت بزمين و خورشيد. در اين‌گونه قضايا حاكم عقل است ولى با كومك حس غيرسمعى بدون احتياج بتكرر مشاهده چه بوسيله حس بصرى يا غيربصرى باشد.

حدس بمعنى سرعت انتقال است و حدس در اصطلاح فلاسفه از دو جهت با فكر اختلاف دارد و در مقابل فكر قرار داده شده است:

زيرا (اولا) فكر با دو انتقال حاصل ميشود يكى انتقال از مطلوب بمبادى و انتقال ديگر بازگشت از مبادى بمطلوب است (ثانيا) انتقال در فكر بطور حركت و تدريجى در حدس دفعى محقق ميشود و انتقال دفعى حركت نيست بنابراين حدس بدون حركت است اين تعريف را در اين مورد قطب الدين رازى براى حدس بيان كرده است‌ [1] تعريف مذكور با آنچه از نمط سوم اشارات قبلا نقل شد اختلاف دارد زيرا خواجه طوسى در آنجا گفته است در احكام حدسى واسطه و حكم باهم بذهن مى‌آيند و واسطه بر حكم مقدم نيست تا انتقال حاصل گردد، بنا بگفته خواجه علم حدسى مانند فطريات است كه جزم بحكم با واسطه دفعتا در ذهن حاصل ميشوند، تفاوتى كه علم حدسى با فطريات دارد از اينجهت است كه علوم فطرى عموميت داشته و براى همه‌كس‌

[1] شمسيه ص 179.