جائى كه حال بالاترين خلائق چنين است ديگران چسان باشند؟

و يادآور گشتيم كه لزومى ندارد اين علم از علوم ظاهرى باشد كه اهل بحث بدان سرگرمند، بلكه از آن قبيل است كه بر عارفان روشن شود از احوال قيوميت و كبرياى ربوبى و چينش نظام هستى و عوالم ملكوت و احكام برزخهاى بالا و پائين و اسرار آسمانها و زمين؛ خداوند فرمايد [3]: «بگو نازل گردانيد آنكه پنهانى را در آسمانها و زمين مى‌داند».

وانگهى ممكن نيست بتوان آنچه را دانش محققين فراگرفته در سلك عبارت كشيد، چرا كه افشاى سرّ قدر تحريم شده است، بنا بر آنچه كه از رسول اكرم (ص) نقل شده‌ [4]: «قدر سر خداوند است آن را افشا نكنيد». و چه بسيار مطالبى كه براى عارف روشن است و در آن شكى ندارد ولى بازگو كردن آن براى ديگران بر او حرام مى‌باشد.

و چون دانسته‌ايم كه در ميان اعضاى مملكت آدمى تنها يكى است كه بار امانت تواند كشيد و ديگران را توان آن نباشد، حال هر اقليم ديگرى از عالم را نيز به همين قياس توانيم كرد و توان دريافت كه عارف از كيميا كمياب‌تر است.

فصل [1] آنكه پيش از اكمال معرفت و محكم ساختن آن به‌وسيله عبادات شرعيه شروع در مجاهدت و رياضت كند گمراه و گمراه‌كننده است.

عبادت چند قسم است: بدنى و قلبى، آشكارا و پنهان:

[3] - قُلْ أَنْزَلَهُ الَّذِي يَعْلَمُ السِّرَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ. [سوره فرقان 25/ 6]

[4] - القدر سر الله فلا تفشوه.