الكامل للناقص و الشديد للضعيف و ليس من الحلول في الشي‌ء»، در حالتى كه در صور مادى نيز كه سلسله‌اى از صور، در سلك حقيقت واحدى قرار دارند، نسبت مذكور بين صور شديد و ضعيف محفوظ است. در حركات كيفى جهت قوه با جهت فعليت، همين حكم را دارد و در حركات جوهرى در مراتب نبات و معدن و برخى از مراتب حيوان هر ناقصى نسبت به كامل، همين حكم را دارد، در حالتى كه صور شديده، در صور ضعيفه حلول دارند و در حركت جوهرى هر فعليتى با آن كه در ماده و جهت قوه حلول دارد، خود به تمام وجود از براى صور و فعليات بعدى كه شديدترند هيولاست و اين خود يكى از اركان مسأله حركت در جواهر عالم ماده است.

اين مسأله كه نفس، در مقام نيل به تعقلات و عبور از منازل خيال، به مرحله استغناى از فرد مثالى مى‌رسد به طور مفصل در مباحث قبل تحقيق شده است و صدر الحكماء در يكى دو موضع از آثار خود به آن اشاره فرموده است «و اللّه يقول الحق و هو يهدى السبيل».

و لا يخفى على اللبيب كه هر حكيم و فيلسوف قائل به عالم عقل و متصدى اثبات اين عالم از طريق حصول صور عقليه در نفس آن هم از طرق مختلف و بالأخره اثبات خزينه جهت صور عقليه، خزينه‌اى غير از مقام ملكه‌اى كه از صور كثيره حاصل از ممارست در عقليات و تحصيل خلاقيت در نفس و ايجاد عقل بسيط اجمالى خلّاق صور مفصّله (العقل البسيط الإجمالى خلاق للصور المفصله) يعنى خزينه‌اى در عالم عقل و كتاب مبين و مقام قضا از راه و طريق بالقوه بودن نفس در اوايل مرحله ظهور و احتياج آن به عقل صرف غير مقيد به بدن عنصرى به عالم مثال مخرج جهت خيال نفس از قوه به فعليت قائل نمى‌باشد.

و نيز برخى از اهل تحقيق گفته‌اند حصول صور خيالى در نفس، با فرض تجرد خيال، ممكن است به ذات وجود نفس ناطقه به علت جهات متكثره موجود در نفس و حيثيات متعدده حاصل از مشاهده امور خارجى مستند باشد، كما اين كه محققان از قائلان به برزخ نزولى و عالم مثال كلى، تكثر حاصل در نفوس خياليه را به حيثيات و جهات متكثر در عقل مجرد مدبّر حقايق عالم ماده و مثال نورى افلاطونى موجود در عالم عقول متكافئه، مستند نموده‌اند، چه آن كه عالم برزخ داراى طبقات و مراتب طوليه متصل به عقل مدبّر اجسام و عقول متكافئه، بين عوالم مثاليه و عقول طوليه واسطه مى‌باشد.

همان طورى كه برزخ نزولى مستند به عقل مجرد داراى جهات متكثره، به صدور اجسام صاحب مقادير وافى است، استناد صور برزخى حاصل در نفس، به انضمام جهات متكثره، سهل المؤونه‌تر است (فافهم).