نام کتاب : سه رسائل فلسفى نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 112
و داراى معانى عاليهاند و قرآن كريم متضمن عالىترين تحقيقات در
ربوبيات است، از معرفت ذات و صفات و اسماء و علم به آخرت و مراتب و درجات آن و على
التحقيق به يك معنا، فواتح سور قرآنيه و برخى از آيات كه نسخ و عدم نسخ آن مورد
اختلاف است؛ اما آنچه را كه برخى از عامه از متشابهات آيات قرآنيه و روايات وارد
از حضرت رسول كه به حسب الفاظ، مشابه اين آياتند دانستهاند، از قرار زير است:
و فى الاتقان: «ومن المتشابهان آيات الصفات و منها فواتح السور ...».
برخى از قدما و متأخران در آيات صفات و كيفيت تشابه اين آيات،
رساله و كتاب مستقل تأليف نمودهاند و آياتى از قبيل «الرَّحْمنُعَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى»و «كُلُّشَيْءٍ هالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُوَ يَبْقى وَجْهُ رَبِّكَ ...»و «لِتُصْنَعَعَلى عَيْنِي»و «يَدُاللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ»و «السَّماواتُمَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ»را متشابه پنداشتهاند.
چون مفسران و اخباريون و اهل حديث از عامه، قدرت و توانايى غور در
مباحث ربوبى را نداشتهاند، در مقام تفسير آيات مربوط به ربوبيات و إلهيات، مطالب
موهوم به رشته تحرير در آوردهاند و چون از فهم غوامض علم إلهى موجود در قرآن و
حقايق و دقايق مربوط به آغازشناسى و انجامشناسى- لطائف و حقايق مربوط به مبدأ و
معاد- عجز داشتهاند، عملا آنچه از قرآن كتابى كه مشتمل است بر عالىترين مطالب
مربوط به مبدأ و معاد استفاده كردهاند، مطالبى است سطحى و معمولى. و گاهى مطالبى
موهوم را كه ساخته فكر غوطهور در اوهام و خرافات آنان است به قرآن نسبت دادهاند
و در بسيارى از مطالب مرتبط به عقائد، امورى را به قرآن نسبت دادهاند كه خدا و
رسول از آن موهومات مبرا هستند. اگر كسى در اصول عقائد مدون در كتب كلامى سير
نمايد و به مآخذ عامه- اهل سنت- در عقائد مراجعه نمايد، تصديق خواهد نمود كه
احتياج به عترت از حيث اهميت، در عرض احتياج به قرآن قرار دارد و نيز اذعان
مىنمايد كه رجوع به قرآن مجيد و اعراض از اهل عصمت و طهارت و راسخان در علوم قرآن،
چه مفاسدى را دربرداشته است. به هر حال جمهور اهل سنت و محدثان از عامه، در آيات
متشابه گفتهاند: «يجبالايمان بها و تفويض معناها المراد
منها الى اللّه و لا نفسّرها، مع تنزيهنا له عن حقيقتها.»
نام کتاب : سه رسائل فلسفى نویسنده : الملا صدرا جلد : 1 صفحه : 112