بر آنها راه يافته بيان ميدارد و اين مخالف آن نيست كه قرآن احكامى غير از احكام تورات و انجيل را بياورد قرآن در عين حال كه مراقب و مصدّق آندو است احكام گسترده‌اى كه مطابق هر عصر است نيز دارد لذا در ذيل آيه فرموده: فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ عَمَّا جاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً ....

يعنى ميان اهل كتاب با آنچه خدا بتو نازل كرده حكم كن، زيرا كتاب تو قائم بامر دين و حافظ و مراقب كتب گذشته است.

در المنار گويد معناى‌ «مُهَيْمِناً عَلَيْهِ» آنست كه رقيب و گواه آنهاست.

حقيقت حال آنها را در اصل انزال و اينكه مخاطب آنها را در اصل انزال و اينكه مخاطب آنها چه كسانى بودند، و اينكه مقدارى از آنها فراموش شده و از بين رفته و بسيارى دچار تحريف و تأويل گشته و از عمل بآنها اعراض شده، بيان ميدارد.

هنالك‌: هنالك اشاره است بمكان دور. چنانكه هنا بمكان نزديك و هناك بمكان متوسّط درباره هنا و هناك در اوّل باب اشاره شد امّا هنالك 9 بار در كلام الله مجيد آمده است‌ هُنالِكَ‌ دَعا زَكَرِيَّا رَبَّهُ‌ آل عمران: 38. در آنجا زكريّا پروردگارش را خواند.

راغب گويد: هنالك در اشاره بزمان و مكان هر دو بكار ميرود ولى مكان ثابتتر است. نگارنده گويد:

شايد آن در آيه فوق اشاره بزمان باشد.

هنأ: گوارا بودن. هَنِي‌ءٌ: گوارا.

گويند: هَنِي‌ءٌ هر چيزى است كه در آن مشقّتى نيست و وخامتى در پى ندارد و اصل آن در طعام است. كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِيئاً بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ‌ طور:

19. گوارا بخوريد و بنوشيد در اثر آنچه ميكرديد. «هَنِيئاً» چهار بار در كلام الله مجيد بكار رفته است.

هود: (بفتح ه) رجوع و توبه.

«هَادَ الرّجل‌ هَوْداً» يعنى توبه كرد و بسوى حق برگشت. إِنَّا هُدْنا إِلَيْكَ‌ اعراف: 156. يعنى: ما بسوى‌