بِإِحْسانٍ‌ ظاهرا شامل همه مسلمين تا روز قيامت است. سابقون اوّلون در رديف اوّل و تابعان باحسان در رديف دوّم واقع‌اند و اين هر دو دسته بشرط آنكه تا آخر عمر در ايمان ثابت باشند مورد رضايت خداوند ميباشند يعنى: آنانكه از مهاجرين در اوّل باسلام سبقت كرده‌اند و آنانكه از انصار در اوّل باسلام سبقت كرده‌اند و آنانكه با نيكى از آنها پيروى كرده‌اند خدا از همه‌شان راضى است. تمام مطلب در «سبق» ديده شود. در الميزان گفته: دو قسمت اوّل منطبق ميشود بر آنانكه قبل از هجرت بآنحضرت ايمان آورده و پيش از جنگ «بدر» بمدينه هجرت كرده و آنانكه جلوتر از همه در مدينه ايمان آورده و آنجا را براى خانه اسلام آماده كردند.

(3) مهاجرت و ترك ديار در راه خدا يكى از صفات بندگان واقعى خدا و يك نوع تكامل و ترقى است كه آيات كثيرى آنرا مدح كرده است و حتى در باره زنان نيز آمده: إِذا جاءَكُمُ الْمُؤْمِناتُ‌ مُهاجِراتٍ‌ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمانِهِنَ‌ ممتحنه: 10. ايضا وَ بَناتِ خالاتِكَ اللَّاتِي‌ هاجَرْنَ‌ مَعَكَ‌ احزاب: 50.

هجع‌

هجوع بمعنى خواب در شب است. در مفردات و صحاح و قاموس آمده: «الْهُجُوعُ‌: النّوم ليلا» در مصباح نيز چنين است طبرسى نيز چنان فرموده است.

كانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ ما يَهْجَعُونَ‌. وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ‌ ذاريات:

17- 18.

بنظر ميايد كه «ما» زايد و براى تأكيد است و «يَهْجَعُونَ» خبر «كانُوا» و «قَلِيلًا» ظرف متعلق به‌ «يَهْجَعُونَ» ميباشد على هذا تقدير آن «كانوا يهجعون فى قليل من اللّيل» است.

در الميزان گويد: اگر قليل من الليل راجع بمجموع زمانى باشد كه همه‌اش شب است معنى اين ميشود كه: مقدار كمى از شب را ميخوابيدند