فرموده: در روايت فريقين از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل شده:

«كُلُّ أَمْرٍ ذِي بَالٍ لَمْ يُبْدَءْ فِيهِ‌ بِاسْمِ‌ اللَّهِ فَهُوَ أَبْتَرُ ...».

ناگفته نماند: ابن اثير در نهايه بدين صورت نقل كرده‌

«كُلُّ أَمْرٍ ذِي بَالٍ لَمْ يُبْدَءْ فِيهِ بِحَمْدِ اللَّهِ فَهُوَ أَبْتَرُ».

رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله جدا شدن و در روايتى تمام شدن سوره را نميدانست مگر با نزول‌ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ*. و از صحيح مسلم از حديث انس نقل كرده كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: اكنون بر من سوره‌اى نازل شد پس خواند: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ*. اين دو حديث در الميزان نيز آمده است.

سماء: اين كلمه صد و بيست بار و جمع آن سموات صد و نود بار در كلام اللّه مجيد آمده است (المعجم المفهرس) و اصل آن از سمو بمعنى رفعت و بلندى است.

راغب گويد: سماء هر چيز، بالاى آنست طبرسى فرموده: سماء معروف است و هر آنچه بالاى تو باشد و بر تو سايه افكند سماء است و سماء بيت، سقف آنست. بباران نيز سماء گويند. جوهرى نيز چنين گفته است.

قول ديگران نيز نظير و يا عين آن است. [در اينجا لازم است چند مطلب بررسى شود:] 1- لفظ سماء بقول صحاح مذكّر و مؤنث هر دو ميايد. بعقيده قاموس و اقرب و مفردات مؤنث است و گاهى مذكّر هم ميايد. طبرسى ذيل آيه 29 بقره نسبت آنرا بقول داده و در ذيل آيه 18 مزمّل فرموده: لفظ سماء مذكّر است جايز است مذكّر و مؤنّث باشد هر كه مذكّر گفته سقف اراده كرده است.

مخفى نماند در تمام آيات قرآن افعال و ضماير سماء مؤنّث آمده مثل‌ «وَ إِذَا السَّماءُ كُشِطَتْ» تكوير:

11. «وَ السَّماءِ وَ ما بَناها» شمس: 5.

«يَوْمَ تَكُونُ‌ السَّماءُ كَالْمُهْلِ» معارج: 8.

مگر در آيه‌ «السَّماءُ مُنْفَطِرٌ بِهِ كانَ وَعْدُهُ مَفْعُولًا» مزّمل: 18. كه مذكّر بكار رفته بقرينه آنكه صفتش‌ «مُنْفَطِرٌ» مذكّر آمده است. بنا بر اين، قرآن‌