خفته بيدار شده و شروع بروئيدن و تشكيل انسان ميكنند.

نميشود گفت: روح از حبوبات خارج شده و وقت روئيدن باز داخل ميشود بلكه سلول زنده حبوبات در داخل آنها بحالت خفته است و وقت بهار بيدار ميشود اينك آيات:

«وَ نَزَّلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً مُبارَكاً فَأَنْبَتْنا بِهِ جَنَّاتٍ وَ حَبَّ الْحَصِيدِ ...

وَ أَحْيَيْنا بِهِ بَلْدَةً مَيْتاً كَذلِكَ الْخُرُوجُ» ق: 9 و 11. «يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ يُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَ يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ كَذلِكَ تُخْرَجُونَ» روم: 19. ملاحظه ميشود كه قيامت بروئيدن علفها تشبيه شده همچنين است آيه 57 اعراف و 11 زخرف و 5 و 7 سوره حج.

راه ديگريكه قرآن در اين زمينه نشان ميدهد كيفيت ايجاد تدريجى خود انسان و قياس آخر باوّل است در جواب آنكه گفت: استخوانهاى پوسيده چگونه زنده ميشود آمد «قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِي أَنْشَأَها أَوَّلَ مَرَّةٍ» يس: 81. و در جاى ديگر فرموده‌ «وَ يَقُولُ الْإِنْسانُ أَ إِذا ما مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَيًّا. أَ وَ لا يَذْكُرُ الْإِنْسانُ أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَمْ يَكُ شَيْئاً» مريم 66- 67.

در اين زمينه بكتاب معاد از نظر قرآن و علم كه نوشته‌ام رجوع شود و نيز به «قيامت» در اين كتاب. اين مخالف با استقلال روح نيست ولى قرآن از راهى وارد شده كه على فرض اگر استقلال روح را هم انكار كند ضرر بمعاد نخواهد داشت‌ [1]

ريح: باد. بو. اصل آن روح است واو بياء بدل شده (اقرب) «إِنْ يَشَأْ يُسْكِنِ‌ الرِّيحَ‌ فَيَظْلَلْنَ رَواكِدَ عَلى‌ ظَهْرِهِ» شورى: 33. اگر بخواهد باد را ساكن ميكند آنها در پشت دريا از جريان ميافتد «وَ لَمَّا فَصَلَتِ الْعِيرُ قالَ أَبُوهُمْ إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ‌ يُوسُفَ» يوسف: 94. ريح در آيه بمعنى بو است يعنى چون كاروان از مصر جدا شد پدرشان گفت بوى يوسف را استشمام ميكنم.

در آيه‌ «وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ‌ رِيحُكُمْ‌» انفال: 46. مراد از