همان است كه گفته شد مثلا فرموده‌ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُ‌ اسراء:

88 و نيز آمده‌ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌ‌ رحمن: 56 على هذا آنچه در مجمع و كشاف و نهايه و غيره آمده: جانّ پدر جنّ است و آنچه راغب گفته: جانّ نوعى از جنّ، مدرك صحيحى ندارد.

در باره عصاى موسى آمده‌ فَلَمَّا رَآها تَهْتَزُّ كَأَنَّها جَانٌ‌ وَلَّى مُدْبِراً ... نمل: 10- قصص 31 در اقرب الموارد گويد: جانّ مار سفيد و سياه چشمى است بى آزار اغلب در خانه‌ها يافت ميشود عبارت قاموس نيز چنين است و فقط قيد (سفيد) را ندارد، صحاح مطلق مار و مجمع مار كوچك گفته و علت اين تسميه شايد مخفى بودن آن باشد معناى آيه اين است چون آنرا ديد مانند مار حركت ميكند برگشت گريزان.

نا گفته نماند در باره عصاى موسى كه در طور هنگام بعثت مبدّل بمار شد يكدفعه حيّة و دو دفعه جانّ نقل شده است مثل‌ قالَ أَلْقِها يا مُوسى‌. فَأَلْقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعى‌ طه: 20 ميدانيم كه حيّه، مار معمولى و جانّ بمعنى مار كوچك و يا مار معمولى است.

ولى هنگام نشان دادن معجزه در پيش فرعون ثعبان گفته شده كه بمعنى اژدهاست مثل‌ فَأَلْقى‌ عَصاهُ فَإِذا هِيَ ثُعْبانٌ مُبِينٌ‌ اعراف: 107 شعراء: 32 اين دو چگونه جمع ميشود؟

بنظر نگارنده: هنگام بعثت مار شدن كافى بود زيرا همين لازم بود كه موسى متوجّه اين حقيقت بشود ولى در نزد فرعون براى ارعاب و اتمام حجّت لازم بود كه باژدها مبدل شود مخصوصا موقع بلعيدن ابزار ساحران.

مجمع البيان و الميزان معتقد است كه موقع بعثت نيز عصا باژدها مبدّل شده و در سوره نمل و شعراء كه جانّ نقل شده نظر بحركت آن است نه بزرگى جثّه‌اش. آنجا كه فرمود رَآها تَهْتَزُّ كَأَنَّها جَانٌ‌ عصا در اهتزاز بجانّ تشبيه شده و گرنه‌