جارى و ملحوظ است يعنى: اين كتابى است كه آيات آن روى يك غرض استوار شده و سپس با ملاحظه همان غرض تفصيل داده شده و از هم جدا شده است. چنانكه الميزان گفته است.

و ممكن است مراد آن باشد كه آيات آن ابتدا بصورت بسيط بر قلب حضرت رسول صلّى اللّه عليه و آله و سلّم القاء شده و سپس بوسيله جبرئيل و زبان مبارك آنحضرت تفصيل داده شده است.

فرض كنيد كسى هزار متر مربع زمين دارد و ميخواهد از آن بنحوى استفاده كند. دفعة بخاطرش ميافتد كه آنرا چند دستگاه خانه بسازد و بفروشد آن خانه‌ها در مرحله اوّل در ذهن او كاملا فشرده و بسيطاند و اصلا نميداند كدام محل در بند و كدام محل صحن و كجا حمّام و كجاها اطاق و ... خواهد شد ولى وقتيكه مهندس نقشه آنها را روى كاغذ آورد، اطاق‌ها، صحن‌ها حمّام‌ها، زير زمينها از هم جدا و معيّن ميگردند.

قرآن كريم نيز ابتدا بصورت بسيط و فشرده و در قالب خدا شناسى و هدايت مردم بقلب شريف حضرت ختمى مرتبت صلّى اللّه عليه و آله از جانب خداوند القاء شده و سپس زبان آنحضرت و آمدن جبرئيل آنرا مفصّل كرده و بصورت آيات فعلى در آورده است. و اين مستلزم نزول مكرّر قرآن است كه در «نزل» انشاء اللّه خواهد آمد.

* يُرِيدُونَ أَنْ‌ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ ... نساء: 60 تحاكم مخاصمه و محاكمه را پيش حاكم بردن است در اقرب گويد:

«تَحَاكَمُوا إِلَى الْحَاكِمِ: تَخَاصَمُوا إِلَيْهِ» يعنى ميخواهند محاكمه پيش طغيانگر ببرند.

* وَ عِنْدَهُمُ التَّوْراةُ فِيها حُكْمُ‌ اللَّهِ ... مائده: 43 مراد از حكم دستور و قضاوت خداست در آياتى نظير آتَيْناهُمُ الْكِتابَ وَ الْحُكْمَ‌ وَ النُّبُوَّةَ ... انعام: 89 شايد منظور از حكم قوّه تشخيص و درك امور