قواعد فقه - محقق داماد‌، سيد مصطفى

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 4 صفحه : 51

‌
قاصر و مقصر وجود ندارد. [1] البته دو روايت قبل، چنانچه از ظاهر كلمات شان به دست مى‌آيد، اختصاص به شبهه‌هاى حكميه دارند.
مبحث دوم: تحليل كلمات قاعده
جهت روشن شدن مدلول و مفاد قاعده لازم است به تفسير الفاظى كه در اين قاعده آمده است بپردازيم:
1. واژه شبهه
الف- معناى لغوى:
شبهه در لغت به معناى شك، بدگمان، اشتباه و التباس درست به نادرست و حق به ناحق و همچنين واقع به موهوم است.
صاحب قاموس قرآن مى‌نويسد: [2]" شبهه آن است كه دو چيز در اثر مماثلت از همديگر تشخيص داده نشود. در قرآن آمده است: «وَ مٰا قَتَلُوهُ وَ مٰا صَلَبُوهُ وَ لٰكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ»؛ حضرت عيسى را نكشتند و به دار نزدند بلكه كار بر آنها مشتبه شد." (نساء، 157)
ب- معناى اصطلاحى شبهه:
در اصطلاح فقهى، فقهاى اماميه در تفسير شبهه اختلاف نظر دارند. برخى گفته‌اند كه منظور از شبهه در فقه و اين قاعده به معناى عدم العلم، و عدم القطع به حرمت و ممنوعيت عمل يا ترك فعل است كه شامل ظن، شك و احتمال مى‌شود. بعضى ديگر هم معتقدند كه شبهه يعنى قطع به حليت و اباحه‌ى آنچه كه در واقع محرّم است. عده‌اى نيز آن را به ظن و گمان تفسير نموده‌اند.
در اينجا به برخى از متون فقهى در تفسير اين واژه اشاره مى‌كنيم:
1- صاحب مبانى تكملة المنهاج مى‌نويسد:
و المراد بالشبهة الموجبة لسقوط الحد، هو الجهل عن قصور و تقصير فى المقدمات، مع اعتقاد الحلية حال الوطى، و اما من كان جاهلا بالحكم عن تقصير و ملتفتا الى جهله حال العمل، حكم بالزنا و ثبوت الحد؛ [3]

[1] آيت اللّه خويى، مبانى تكملة المنهاج، ج 1،ص 168.
[2] قريشى، قاموس قرآن، ج 2، ص 235.
[3] آيت اللّه خويى، مبانى تكملة المنهاج، ج 1،ص 169. يزدى، سيد مصطفى محقق داماد، قواعد فقه (محقق داماد)، 4 جلد، مركزنشر علوم اسلامى، تهران - ايران، دوازدهم، 1406 ه‌ ق

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 4 صفحه : 51

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست