(۲۶)

تفسير ابوالفتوح رازى و نثر فارسى درى [1]

ابن آهى

ترجمه احوال ابوالفتوح رازى

شيخ جمال الدين ابوالفتوح، حسين بن على بن محمد بن احمد بن حسين بن احمد، از اعاظم علماى نامى اماميه در قرن ششم هجرى، با زمخشرى و طبرسى، صاحب مجمع البيان، معاصر بوده است. عالمى است عامل، متكلم، كامل، فقيه، اديب، مفسر، واعظ، فاضل. در تفسير و وعظ و تذكير تخصص و تبحر داشته و تا اندازه اى به عرفان متمايل بوده. وى ايرانى و فارسى زبان و از مردم «شهر رى» است. در كتب تواريخ و رجال و سيَر به نيشابورى بودن او تصريح شده، ولى نسبش را خزاعى نوشته اند.
ابوالفتوح را مى توان به عنوان يك فقيه و محدث، يك دانشمند شهير و بالأخره استاد نثر پارسىِ درى و يكى از بزرگان تاريخ ادبيات فارسى نام برد.
دريغا كه اين نابغه علم و ادب آنچنان كه شايسته و سزاوار بوده، در تاريخ ادب و معارف ايران معرفى نشده و حالات و جزئيات زندگى وى تا امروز مجهول مانده و جز يكى از معاصران و دو تن از شاگردان وى، كسى از اصحاب رجال و تاريخ يادى از شيخ نكرده اند و آن سه يكى عبدالجليل رازى قزوينى كه به طور ضمنى در كتاب خويش موسوم به النّقض به پاره اى از خصوصيات حيات وى اشاره كرده، و ديگرى

[1] جله سروش، ش ۱۵۷، سال ۱۳۶۱ش، ص ۴۰ ـ ۴۱ .