«ربيع بن انس و عبدالرحمان بن زيد گفتند: اول آيتى كه در قتال فرود آمد اين آيه بود؛ اعنى قوله تعالى: «وَ قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللّهِ الَّذِينَ يُقاتِلُونَكُمْ» . چون اين آيه آمد، رسول صلى الله عليه و آله قتال كردى با آنان كه با او قتال كردندى، و رها كردى آنان كه با او قتال نكردندى؛ تا اينكه اين آيه آمد كه: «وَ قاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً» . [1] اين آيه منسوخ شد به آن. و معنى «لا تَعْتَدُوا» بر اين قول آن باشد كه ابتدا نكنى به قتال آن كس كه با شما قتال نكند، و ناگاه به سراى شان مَشَوى پيش از آنكه ايشان را به اسلام دعوت كنى.
و بعضى ديگر از مفسرين گفتند كه آيه محكم است، و از احكام او هيچ منسوخ نيست. و آنكه خداى در اين آيه گويد كارزار كنى با آنان كه با شما كارزار كنند، منع نكند از وجوب قتال آنان كه با ما قتال نكنند، براى آنكه اين دليل خطاب باشد. و آن معتمَد نيست؛ چنان كه بيان كرديم». [2]

نمونه هايى از عدم نسخ آيات

در پاره اى مورد ـ حدود پانزده مورد ـ شيخ ابوالفتوح به ردّ منسوخ بودن تعدادى از آيات پرداخته، با ذكر دلايلى اثبات مى كند كه آيه محكم است و منسوخ نيست. به دو نمونه از اين قبيل آيات به اجمال اشاره مى شود:

[1] توبه (۹): ۳۶.

[2] روح الجنان، ج ۱، ص ۳۰۶. بايد توجه داشت كه هر چند تعداد آيات منسوخ به عقيده ابوالفتوح چندان زياد نيست ـ و حق هم همين است ـ اما اين بدان معنا نيست كه همه آنچه را كه وى در زمره منسوخها برمى شمرد، صحيح و مورد پذيرش تمامى دانشمندان شيعه باشد. برخى از مواردى كه در تفسير روح الجنان از موارد نسخ معرفى شده، به نظر گروهى از علما محكم است و نبايد آنها را منسوخ پنداشت. براى تتميم اين بحث و توضيح بيشتر به ترجمه جلد دوم البيان مرحوم خويى به نام بيان در علوم و مسائل كلى قرآن، از صفحه ۲۱ تا ۱۶۳ مراجعه شود.