ب) تحويل [1]
چنانچه مى نويسد:
«و نسخ تحويل باشد. يقال: نسخت الكتاب نَسْخاً و نَسْخَةً و نُسْخَةً. و نُسخه را براى آن گويند كه تحويل كرده باشند، به جاى ديگر. فعله باشد به معناى مفعول. و منه قوله تعالى: «إِنّا كُنّا نَسْتَنْسِخُ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» ». [2]
ج) ازاله و ابطال
به اعتقاد وى اين معنا برگرفته از اين قول عرب است كه گويد: «نسخت الشمس الظلّ، اى ذهبت به و أبطلته». [3]

نسخ در اصطلاح

به نظر مى رسد كوتاه ترين معناى اصطلاحى نسخ كه در عين حال جامع ترين آن نيز هست، بيان علامه حلى در تهذيب الوصول است كه مى نويسد: «رفعُ حكم شرعى به دليل شرعى متأخّر». [4]
در تفسير ابوالفتوح، همين معنا با بيانى ديگر چنين آمده است:
«اما حدّ ناسخ و حقيقت او، هر دليلى باشد شرعى، كه دليل كند بر زوال مثل حكم ثابت به نص اول در مستقبل روزگار؛ بر وجهى كه نه آن بودى، ثابت بُدى به نص اول با تراخى اش از او». [5]
در توضيح تعريف مذكور، ابوالفتوح مى نويسد:
«براى آن گفتيم دليل شرعى كه اگر دليل عقلى پيدا شود بر زوال مثل حكم ثابت

[1] مراد از تحويل در اين جا نقل و جا به جايى است، نه تغيير و دگرگونى.

[2] روح الجنان، ج ۱، ص ۱۷۸.

[3] همان، ج ۱، ص ۱۷۸. نيز بنگريد به لسان العرب، ج ۴، ص ۲۸ ـ ۲۹؛ مفردات راغب، ص ۵۱۱ .

[4] تهذيب الوصول، ص ۵۶.

[5] روح الجنان، ج ۱، ص ۳ و ج ۱، ص ۱۷۸.