ساليان دراز در بلاد عجم زيسته و او خود در ادب زبان فارسى از نظم و نثر تبحّر كامل داشت، كتاب او از بزرگ ترين نمونه هاى نثر فصيح فارسى است و آن لطف تحرير و عذوبت بيان كه در آن است، در تفاسير ديگر نيست». [1]
اين تفسير از زمان تأليف تا كنون، پيوسته مورد توجه دانشمندان مسلمان بوده است و استنساخهاى فراوانى كه در طول تاريخ از آن شده است، [2] بهترين گواه مدعاست.
در اين تفسير علاوه بر موارد مذكور، علوم و دانشهاى بسيارى به اجمال و تفصيل مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. يكى از اين دانشها علم ناسخ و منسوخ است كه مؤلف آن را در موارد متعددى از تفسير آيات مورد رسيدگى و داورى قرار داده است. آنچه در پى مى آيد بررسى اجمالى ديدگاه ابوالفتوح رازى در اين زمينه است كه اميد است قابل استفاده باشد.

نسخ در لغت

ابوالفتوح رازى بر اين باور است كه نسخ در لغت به معانى ذيل به كار رفته است:
الف) تغيير و تبديل
وى در اين زمينه مى نويسد:
«معناى نسخ در كلام عرب تغيير و تبديل باشد [3] و «تبديل» رفع چيزى باشد از جاى خود و وضع ديگرى به جاى او». [4]

[1] همان، ج ۱، ص ۲۳.

[2] تا كنون ۵۳ نسخه از اين تفسير ارزشمند شناسايى شده است. ر.ك: روض الجنان فى تفسير القرآن، ج ۱، ص ۷۳ و ج ۱، ص ۷۶ ـ ۸۸.

[3] روح الجنان، ج ۱، ص ۱۷۸.

[4] همان، ج ۳، ص ۲۹۶.