(۱۵)

اختصاصات تفسير ابوالفتوح رازى [1]

بهاء الدين خرّمشاهى

تفسير ابوالفتوح رازى، موسوم به روض الجنان و روح الجَنان، تأليف شيخ ابوالفتوح رازى است. نام كامل مؤلّف، جمال الدّين حسين بن على بن محمّد بن احمد خزاعى نيشابورى است. نسب او، چنان كه در تفسير به آن تصريح كرده است، به نافع بن بديل بن ورقاء مى رسد. نافع و بديل، هر دو از صحابه رسول اللّه صلى الله عليه و آلهبوده اند. سال تولّد و وفات او به دقّت دانسته نيست؛ ولى از كتب تراجم احوال نظير معالم العلماء و فهرست منتجب الدّين و منابع ديگر برمى آيد كه در حدود سال ۴۷۰ هجرى متولّد شده و در حدود سال ۵۵۴ هجرى درگذشته است.
يكى از استادان او، ابو على حسن بن محمّد طوسى، فرزند شيخ الطائفه محمّد بن حسن طوسى صاحب تفسير تبيان است. از حوادث و سوانح زندگانى او اطّلاع چندانى در دست نيست. طبق وصيّتش در شهر رى در جوار شرقى امامزاده عبدالعظيم، جنب مقبره حمزة بن موسى در زاويه شمالى، مدفون و مدفن او معروف است.
تفسير روض الجنان معروف به تفسير ابوالفتوح رازى، قديم ترين تفسير فارسى شيعه است؛ با اين توضيح كه فى المثل تفسير تبيان اثر شيخ طوسى هم شيعى است و از اين تفسير قديمى تر است، ولى فارسى نيست؛ يا تفسير كشف الاسرار اثر

[1] رآن پژوهشى، مركز نشر فرهنگى مشرق، تهران، ۱۳۷۲ش، ص ۱۸۸ ـ ۱۹۰.