چنان كه ابوالفتوح رازى در سبب نزول آيه شريفه: «إِنْ يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيراً فَاللّهُ أَوْلى بِهِما...» (نساء ۴: ۱۳۵) مى فرمايد:
«بعضى مفسران گفتند: آيه در رسول آمد كه توانگرى و درويشى به حكومت پيش او رفتند. او ميل به درويش كرد، از آن جا كه گمان برد كه درويش بر توانگر ظلم نكند. قوى تر آن باشد كه توانگر بر درويش ظلم كند. خداى تعالى اين آيه فرستاد».
آن گاه در صدد ردّ اين سبب نزول برآمده، مى گويد: و اين درست نيست؛ براى اينكه اين حديث لايق عصمت رسول صلى الله عليه و آله نباشد كه ميل كند على احد الخصمين به گمان، بى علمى و نه بيّنتى [1] ؛ و درست آن است كه آيه بر سياق عام است. [2]
از آنچه گفته شد، به خوبى به دست مى آيد كه مبانى عقيدتى نيز ملاك نقد سبب نزول است؛ زيرا مفسّر مى گويد: سبب نزول ياد شده مناسب با شأن پيامبر و سازگار با عصمت او نيست.
بنابراين عموم آيه، ظاهر آيه، سياق آيه و مبانى پذيرفته شده اعتقادى، در نظر ابوالفتوح از ملاك هاى نقد سبب نزول است.

تأثير گرايشهاى فكرى ـ مذهبى

شيخ ابوالفتوح رازى شيعه مذهب بود و بر اساس طبقه بندى مذهبى، تفسير وى از تفاسير شيعى محسوب مى شود. بنابراين، اين سؤال مطرح است كه آيا گرايش مذهبى وى در نقل و تحليل اسباب نزول تأثير گذاشته است يا خير؟ به عبارت ديگر آيا شيخ ابوالفتوح رازى اسباب نزول را بر اساس تفكر و آرمان اعتقادى مذهب تشيع، كه خود بدان وابسته بود، نقل و تحليل كرده است يا بر اساس گزارش مفسران

[1] همان، ج ۴، ص ۳۸.

[2] همان، ص ۳۸.