ابوالفتوح گاهى تلويحاً طبرى را ظاهرى مذهب و يا موافق مذهب اهل ظاهر قلمداد مى كند، با عباراتى از اين قبيل كه: «و اين مذهب اصحاب ظاهر و اختيار ابن جرير طبرى است» (شعرانى، ج ۲، ص ۴۱۸)؛ يا: «... مذهب اهل ظاهر آن است كه بر وجوب است و اين اختيار محمّد بن جرير طبرى است و مذهب ما و ديگر فقهاء آن است كه بر سبيل استحباب است» (شعرانى، ج ۲، ص ۴۱۰)؛ در حالى كه مى دانيم طبرى در آغاز شافعى بود؛ ولى پس از تحقيق در مذاهب مختلف، تكيه بر فكر و عقل و اجتهاد را مرجّح دانست. و شايد به اين سبب بوده است كه كسانى چون صاحب روضات الجنات از او به عنوان مفسّرى شيعى ياد كرده اند. حقيقت اين است كه او مكتب فقهى مستقلّى پديد آورد كه بعد از او به «جريريه» معروف شد و تقريباً نمى توان از همه حيث آن را با ساير مذاهب فقهى برابر دانست. [1] خود ابوالفتوح هم در جاى ديگر (شعرانى، ج ۴، ص ۲۴۵) از طبرى با عنوان «امام اصحاب الحديث» ياد كرده است.

د) قصص و تاريخ

ابوالفتوح، هم به غزوات پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله به مناسبت موقع و مقام اشاره مى كند و هم به قصص و روايات مربوط به انبياى پيشين كه در قرآن به تصريح يا اشاره از آنها نامى به ميان آمده است. به علاوه بسيارى از داستانهاى اساطيرى امم سابق هم در اين تفسير نقل شده است كه به احتمال زياد شيخ آنها را از تفاسير و منابع تاريخى مقدّم بر خود نقل كرده است، امّا به نظر مى رسد كه هم در گزينش منابع خود دقّت و اهتمام داشته و هم ضمن ملاحظه جهات شرعى و اعتقادى به نقد و داورى در باب

[1] ر.ك: احمد على رجايى بخارايى، «بخشى بازيافته از كهن ترين ترجمه تفسير طبرى»، نامه آستان قدس، شماره مخصوص، ص ۱۰۵.