تقييد، همين احكامى است كه ذكر شد و بعضى از علماء بزرگ مانند مرحوم محقّق همدانى اعلى اللَّه مقامه بيان ديگرى در رفع اين معانى فرموده‌اند كه مجال ذكرش نيست. و نسبت به آيه كريمه، معلوم است كه غرض، مجرّد حدوث كفر اگر چه متعقّب به ايمان باشد نيست بلكه غرض، موت بر حالت كفر است و الّا دعوت كفّار معنى و مفهومى پيدا نمى‌كند و در بعضى آيات نيز تصريح به اين مطلب است كه خلود در آتش و عذاب كفر، در صورت موت بر حالت كفر است كه يكى از آن آيات كريمه، آيه 217 سوره بقره است (يَسْئَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ‌ .. وَ مَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَيَمُتْ وَ هُوَ كافِرٌ فَأُولئِكَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ‌).

س 60

- شوهر خواهرم روى تقليد از منحرفين، منكر خدا است و مى‌گويد همه چيز از مادّه است و همه تشكيلات را طبيعت، درست مى‌كند كه خود حضرت عالى از عقايد پوچ آنها مستحضريد، و خواهرم با ايمان است و عقيده‌اش اينست كه شوهرش روزى از عقايد باطله خود برمى‌گردد، حال آيا بايد اين مرد را كافر و نجس بدانيم و معاشرت را قطع كنيم؟ با در نظر گرفتن عواطف خانوادگى و مشكلاتى كه هست تمنّا مى‌كنم راهنماييم بفرماييد.

ج‌

- منكر خدا و پيغمبر (ص) و ضروريّات دين (العياذ باللَّه) كافر و مرتدّ است و زن مسلمان بر وى حرام است و در معاشرت با او حتّى الامكان بايد اجتناب كرد زيرا نجس است و بهر چيزى كه دست تر بزند بايد شست و رفت و آمد با او در صورتى كه سبب هدايتش شود عيبى ندارد.

س 61

- جوانى پدر و مادرش مشرك بوده‌اند و او از اوّل تكليف در جستجوى دين حقّ حركت كرده و با كمال كوشش، اين مسأله را تعقيب مى‌نمايد بفرماييد در مدّتى كه مشغول تحقيق است مانند مشركين، نجس است يا نه؟.

ج‌

- اگر تا كنون مشرّف بدين اسلام نشده باشد نجس است و چون اسلام، مطهّر است لذا هر وقت اسلام آورد پاك مى‌شود و در فرض شكّ، استصحاب نجاست قبل از بلوغ، كافى است ولى تا وقتى كه در حال تحقيق است محقون الدّم (خونش محفوظ) است بدليل آيه كريمه‌ «وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى‌