انسان به تبع قطار و هواپيما ضرر ندارد و اگر مراعات شروط، كاملا ممكن نيست و وقت هم تنگ نيست صبر كند پس از پياده شدن بخواند و الّا در قطار يا طيّاره با مراعات قبله و استقرار بهر مقدار ممكن است بخواند.

س 215

- قيام متّصل بركوع چنانچه در رساله عمليّه مذكور است ركن مى‌باشد حال اگر شخص در حال قيام، مشغول خواندن حمد و سوره است و يك يا دو كلمه آخر سوره، مثلا كُفُواً أَحَدٌ را در حال رفتن از قيام به ركوع بگويد نماز وى چه صورت دارد؟ و آيا عمدى باشد يا سهوى فرق دارد يا نه؟.

ج‌

- قيام متّصل بركوع همان است كه انسان ايستاده باشد و به ركوع برود.

پس در فرض مسأله، قيام متّصل بركوع بعمل آمده لكن اگر عمدا مقدارى از سوره را در حال خم شدن بخواند نمازش باطل است براى آن كه قيام در حال حمد و سوره و طمأنينه آن واجب است و ترك عمدى آن موجب بطلان نماز است و اگر سهوا باشد نماز صحيح است و احتياطا دو سجده سهو به جا آورد.

س 216

- شخصى موقع نماز، شخصا قادر بر بلند شدن نيست ولى ممكن است ديگران او را بلند كنند چنين كسى نماز را نشسته بخواند يا ديگرى را وادار نمايد كه او را بلند كند، و ديگر آن كه وقتى او را بلند مى‌كنند در حال قيام بدنش حركت مى‌كند و آرام نيست مگر آن كه تكيه نمايد كه بدنش كمتر حركت مى‌كند حال آيا ايستاده نماز بخواند و يا نشسته؟.

ج‌

- در هر دو فرض، واجب است كه ايستاده نماز بخواند.

ظنّ در افعال و ركعات‌

س 217

- ظنّ در افعال و ظنّ در ركعات در دو ركعت اوّل و دو ركعت آخر بنظر مبارك، فرق دارد يا نه؟.

ج‌

- ظنّ در افعال و در ركعات نماز چه در دو ركعت اوّل و چه در دو ركعت آخر، حجّت است.

كثير الشكّ‌

س 218

- شخصى به قدرى در خواندن نماز و گرفتن وضو شكّ مى‌كند كه بحدّ وسواس مفرط رسيده باين نحو كه وضو مى‌سازد پس از گذشتن مقدارى از