از هر فرد با ايمانى است، يعنى شما در نظر آنها خصوصيتى نداريد، بلكه هر كس كه مؤمن باشد و پيرو آئين توحيد، اينها با او سر دشمنى دارند، و ملاحظه هيچ چيز را نمى‌كنند، پس اينها در واقع دشمن ايمان و حقند. اين نظير همان چيزى است كه قرآن در باره بعضى اقوام پيشين مى‌گويد:" وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ:" آنها تنها به خاطر اين مؤمنان را تحت شكنجه قرار مى‌دادند كه به خداوند عزيز و حميد ايمان داشتند".

(سوره بروج آيه 8)

1- در اينكه منظور از گروهى كه با جمله" إِلَّا الَّذِينَ عاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ‌" استثنا شده‌اند، كدام گروه بوده‌اند، در ميان مفسران گفتگو است، ولى با توجه به آيات گذشته ظاهر اين است كه منظور همان قبايلى است كه به عهد و پيمانشان وفادار ماندند، يعنى طوايفى مانند" بنو ضمره" و" بنو خزيمه" و مانند آنها.

و در حقيقت اين جمله به منزله تاكيد نسبت به آيات گذشته است، كه مسلمانان بايد به هوش باشند كه حساب اين گروه‌ها را از پيمان‌شكنان جدا كنند.

اما اينكه مى‌گويد:" با آنها كه نزد مسجد الحرام پيمان بستيد"، ممكن است به خاطر اين باشد كه به هنگام صلح" حديبيه" كه مسلمانان با مشركان قريش در سرزمين" حديبيه" در پانزده ميلى مكه در سال ششم هجرت پيمان بستند، گروه‌هاى ديگرى از مشركان عرب مانند طوايفى كه در بالا اشاره شد، به اين پيمان ملحق شدند، و با مسلمانان پيمان ترك مخاصمه بستند، ولى مشركان قريش پيمان خود را شكستند و سپس در سال هشتم در جريان فتح مكه اسلام‌