نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 3 صفحه : 313
از طرف پروردگار نيز شده، در اين آيه صريحا مسئله توبه و پارهاى از شرائط آن
را بيان مىكند و مىفرمايد:" توبه تنها براى آنها است كه گناهى را از روى
جهالت انجام مىدهند".
اكنون ببينيم منظور از" جهالت" چيست؟ آيا همان جهل و نادانى و
بىخبرى از گناه است، و يا عدم آگاهى از اثرات شوم و عواقب دردناك آن مىباشد؟
كلمه" جهل" و مشتقات آن گرچه به معانى گوناگونى آمده است ولى از
قرائن استفاده مىشود كه منظور از آن در آيه مورد بحث طغيان غرائز و تسلط هوسهاى سركش
و چيره شدن آنها بر نيروى عقل و ايمان است، و در اين حالت، علم و دانش انسان به
گناه گرچه از بين نمىرود اما تحت تاثير آن غرائز سركش قرار گرفته و عملا بى اثر
مىگردد، و هنگامى كه علم اثر خود را از دست داد، عملا با جهل و نادانى برابر
خواهد بود.
ولى اگر گناه بر اثر چنين جهالتى نباشد بلكه از روى انكار حكم پروردگار و عناد
و دشمنى انجام گيرد، چنين گناهى حكايت از كفر مىكند و به همين جهت توبه آن قبول
نيست، مگر اين كه از اين حالت بازگردد و دست از عناد و انكار بشويد.
در واقع اين آيه همان حقيقتى را بيان مىكند كه امام سجاد ع در دعاى ابو حمزه
با توضيح بيشترى بيان فرموده است آنجا كه مىگويد:
الهى لم اعصك حين عصيتك و انا بربوبيتك جاحد و لا بامرك مستخف و لا لعقوبتك
متعرض و لا لوعيدك متهاون لكن خطيئة عرضت و سولت لى نفسى و غلبنى هواى.
.." خداى من هنگامى كه به معصيت تو پرداختم اقدام به گناه از راه انكار
خداونديت نكردم و نه بخاطر خفيف شمردن امر تو بود و نه مجازات ترا كم اهميت گرفتم
و نسبت به آن بى اعتنا بودم و نه وعده كيفرت را سبك شمردم بلكه خطايى
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 3 صفحه : 313