مى‌ساخت.

بلكه اگر اين را معجزه اخلاقى پيامبر ص بناميم اغراق نگفته‌ايم، چنان كه نمونه‌اى از اين معجزه اخلاقى در فتح مكه نمايان گشت: هنگامى كه مشركان خونخوار و جنايت‌پيشه كه ساليان دراز هر چه در توان داشتند بر ضد اسلام و شخص پيامبر ص به كار گرفتند، در چنگال مسلمين گرفتار شدند، پيغمبر اكرم ص بر خلاف تمام محاسبات دوستان و دشمنان فرمان عفو عمومى آنها را صادر كرد، و تمام جنايات آنها را به دست فراموشى سپرد، و همين سبب شد كه به مصداق" يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْواجاً" فوج فوج مسلمان شوند.

در باره حسن خلق پيامبر ص و عفو و گذشت و عطوفت و مهربانى و ايثار و فداكارى و تقواى آن حضرت ص داستانهاى زيادى در كتب تفسير و تواريخ آمده است كه همه آنها ما را از بحث تفسيرى خارج مى‌كند، ولى همين قدر بايد بگوئيم: كه در حديثى از حسين بن على ع آمده است كه مى‌گويد:

از پدرم امير مؤمنان على ع در باره ويژگيهاى زندگى پيامبر ص و اخلاق او سؤال كردم، و پدرم مشروحا به من پاسخ فرمود، در بخشى از اين حديث آمده است:

رفتار پيامبر ص با همنشينانش چنين بود كه دائما خوشرو و خندان و سهل الخلق و ملايم بود، هرگز خشن و سنگدل و پرخاشگر و بدزبان و عيبجو و مديحه‌گر نبود، هيچكس از او مايوس نمى‌شد، و هر كس به در خانه او مى‌آمد نوميد بازنمى‌گشت: سه چيز را از خود رها كرده بود: مجادله در سخن پرگويى، و دخالت در كارى كه به او مربوط نبود، و سه چيز را در مورد مردم رها كرده بود: كسى را مذمت نمى‌كرد، و سرزنش نمى‌فرمود، و از لغزشها و عيوب پنهانى مردم جستجو نمى‌كرد.

هرگز سخن نمى‌گفت مگر در مورد امورى كه ثواب الهى را اميد داشت،