نكته‌ها:

1- شهادت خداوند بر يگانگى خويش چگونه است؟

منظور از شهادت خداوند، شهادت عملى و فعلى است نه قولى، يعنى خداوند با پديد آوردن جهان آفرينش كه نظام واحدى در آن حكومت مى‌كند و قوانين آن در همه جا يكسان، و برنامه آن يكى است، و در واقع" يك واحد به هم پيوسته" و" يك نظام يگانه" است، عملا نشان داده كه آفريدگار و معبود، در جهان يكى بيش نيست، و همه از يك منبع، سرچشمه مى‌گيرند، بنا بر اين ايجاد اين نظام واحد، شهادت و گواهى خدا است بر يگانگى ذاتش.

اما شهادت و گواهى فرشتگان و دانشمندان، جنبه قولى دارد، چه اينكه آنها هر كدام با گفتارى شايسته خود، اعتراف به اين حقيقت مى‌كنند و اينگونه تفكيك در آيات قرآن فراوان است مثلا در آيه" إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِ‌" (خدا و فرشتگان بر پيامبر ص درود مى‌فرستند) [1] درود از ناحيه خدا چيزى است و از ناحيه فرشتگان چيز ديگر، از ناحيه خدا، فرستادن رحمت است و از ناحيه فرشتگان تقاضاى رحمت.

البته گواهى فرشتگان و دانشمندان، جنبه عملى نيز دارد، زيرا آنها تنها او را مى‌پرستند و در برابر هيچ معبود ديگر، سر تعظيم فرود نمى‌آورند.

2- قيام به قسط چيست؟

جمله" قائِماً بِالْقِسْطِ" به اصطلاح ادبى، حال فاعل" شهد" است كه" اللَّه" باشد يعنى خداوند گواهى به يكتايى خود مى‌دهد در حالى كه قيام به عدالت در جهان هستى دارد، و اين جمله در واقع دليلى است بر شهادت او، زيرا حقيقت عدالت، انتخاب طريق ميانه و مستقيم و دورى از هر گونه افراط و تفريط و انحراف‌

[1] سوره احزاب، آيه 56.