جنس مخالف در انسان وجود دارد نشانه اين است كه جنس مخالفى در خارج هست، و گرنه جاذبه و كشش بدون چيزى كه به آن مجذوب گردد با حكمت آفرينش سازگار نيست.

از سوى ديگر هنگامى كه تاريخ بشر را از زمانهاى دور دست و قديميترين ايام بررسى مى‌كنيم نشانه‌هاى فراوانى بر اعتقاد راسخ انسان به زندگى پس از مرگ مى‌يابيم.

آثارى كه از انسانهاى پيشين- حتى انسانهاى قبل از تاريخ- امروز در دست ما است، مخصوصا طرز دفن مردگان، كيفيت ساختن قبور، و حتى دفن اشيايى همراه مردگان، گواه بر اين است كه در درون و جدان ناآگاه آنها اعتقاد به زندگى بعد از مرگ نهفته بوده است.

يكى از روانشناسان معروف مى‌گويد:" تحقيقات دقيق نشان مى‌دهد كه طوائف نخستين بشر داراى نوعى مذهب بوده‌اند، زيرا مردگان خود را به طرز مخصوص به خاك مى‌سپردند و ابزار كارشان را در كنارشان مى‌نهادند، و به اين طريق عقيده خود را به وجود دنياى ديگر به ثبوت مى‌رساندند" [1] اينها نشان مى‌دهد كه اين اقوام زندگى پس از مرگ را پذيرفته بودند، هر چند در تفسير آن راه خطا مى‌پيمودند، و چنين مى‌پنداشتند كه آن زندگى درست شبيه همين زندگى است.

به هر حال اين اعتقاد قديمى ريشه‌دار را نمى‌توان ساده پنداشت و يا صرفا نتيجه يك تلقين و عادت دانست.

از سوى سوم وجود محكمه درونى به نام" و جدان" گواه ديگرى بر فطرى بودن معاد است.

هر انسانى در برابر انجام كار نيك در درون وجدانش احساس آرامش مى‌كند،

[1] جامعه‌شناسى ساموئيل‌كنيك صفحه 192 (با كمى تلخيص).