را تشكيل مى‌دهد بيان مى‌كند، نخست روى سخن را به پيامبر اسلام ص كرده مى‌فرمايد:" بنا بر اين از كافران اطاعت مكن" (فَلا تُطِعِ الْكافِرِينَ‌).

در هيچ قدم راه سازش با انحرافات آنها را پيش مگير كه سازشكارى با منحرفان، آفت دعوت به سوى خدا است، در برابر آنها محكم بايست و به اصلاح آنها بكوش، ولى مراقب باش ابدا تسليم هوسها و خرافات آنها نشوى.

و اما دستور دوم اينكه" به وسيله قرآن با آنها جهاد بزرگى كن" (وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً كَبِيراً).

جهادى بزرگ به عظمت رسالتت، و به عظمت جهاد تمام پيامبران پيشين، جهادى كه تمام ابعاد روح و فكر مردم را در بر گيرد و جنبه‌هاى مادى و معنوى را شامل شود.

بدون شك منظور از جهاد در اين مورد جهاد فكرى و فرهنگى و تبليغاتى است، نه جهاد مسلحانه، چرا كه اين سوره مكى است و مى‌دانيم دستور جهاد مسلحانه در مكه نازل نشده بود.

و به گفته مرحوم" طبرسى" در مجمع البيان اين آيه دليل روشنى است بر اينكه جهاد فكرى و تبليغاتى در برابر وسوسه‌هاى گمراهان و دشمنان حق از بزرگترين جهادها است، و حتى ممكن است حديث معروف پيامبر ص:

رجعنا من الجهاد الاصغر الى الجهاد الاكبر:

" ما از جهاد كوچك به سوى جهاد بزرگ بازگشتيم" اشاره به همين جهاد و عظمت كار دانشمندان و علما در تبليغ دين باشد".

اين تعبير عظمت مقام قرآن را نيز بازگو مى‌كند، چرا كه وسيله‌اى است براى اين جهاد كبير، و سلاحى است برنده، كه قدرت بيان و استدلال و تاثير عميق و جاذبيتش ما فوق تصور و قدرت انسانها است.

وسيله مؤثرى است به درخشندگى آفتاب و روشنايى روز، به آرامبخشى پرده‌هاى شب، به حركت آفرينى بادها، به عظمت ابرها و به حياتبخشى قطره‌هاى‌