ندهد، و چه بسيار كه با اين عجله، نتواند خير واقعى خود را تشخيص دهد، بلكه هوى و هوسهاى سركش چهره حقيقت را در نظرش دگرگون سازد و به دنبال شر برود.

و در اين حال همانگونه كه انسان، از خدا تقاضاى نيكى مى‌كند، بر اثر سوء تشخيص خود، بديها را از او تقاضا مى‌كند، و همانگونه كه براى نيكى تلاش مى‌كند، به دنبال شر و بدى مى‌رود، و اين بلاى بزرگى است براى نوع انسانها و مانع عجيبى است در طريق سعادت.

چه بسيارند كسانى كه بر اثر شتابزدگى خود را به پرتگاههاى خطرناك افكنده‌اند به گمان اينكه به محل امن و امان مى‌روند، در بيراهه‌ها گام گذارده‌اند به تصور اينكه به سوى منزل سعادت پيش مى‌روند، در زشتيها و بدبختيها غوطه‌ور شده‌اند به پندار اينكه در مسير افتخار راه مى‌روند و اين نتيجه شوم عجله و شتابزدگى است.

از آنچه گفتيم روشن شد كه مفهوم آيه نه منحصر به دعاى لفظى است، و نه طلب كردن عملى بلكه همه را در يك معنى جامع قرار مى‌گيرد و اگر بعضى از مفسران آن را در يك قسمت محدود كرده‌اند دليلى بر آن وجود ندارد.

و نيز اگر در بعضى از روايات تنها مساله دعاى لفظى مطرح شده از قبيل ذكر مصداق است نه تمام مفهوم، چنان كه در حديثى از حضرت امام صادق ع نقل شده كه فرمود:

و اعرف طريق نجاتك و هلاكك، كى لا تدعوا اللَّه بشى‌ء عسى فيه هلاكك، و انت تظن ان فيه نجاتك، قال اللَّه تعالى‌ وَ يَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالْخَيْرِ وَ كانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا:

" راه نجات و هلاك خود را درست بشناس مبادا از خدا چيزى بطلبى كه نابودى تو در آن است، در حالى كه گمان مى‌برى، نجات تو در آن است، خداوند متعال مى‌گويد انسان دعاى شر مى‌كند آن گونه كه دعاى خير مى‌كند چرا كه‌