مى‌كند و از اعمال نيكى همچون نماز شب باز ميماند (بدانيد) كار بد در فناى انسان از كارد در گوشت سريعتر اثر مى‌كند" [1] ضمنا از اين آيه به خوبى استفاده مى‌شود كه ايمان به دعوت انبياء و عمل به برنامه‌هاى آنها جلو" اجل معلق" را مى‌گيرد و حيات انسان را تا" اجل مسمى" ادامه مى‌دهد (چون مى‌دانيم انسان داراى دو گونه اجل است يكى سر رسيد نهايى عمر يعنى همان مدتى كه آخرين توانايى بدن براى حيات است، و ديگر اجل معلق يعنى پايان يافتن عمر انسان بر اثر عوامل و موانعى در نيمه راه، و اين غالبا بر اثر اعمال بى‌رويه خود او و آلودگى به انواع گناهان است كه در اين زمينه در ذيل آيه 2 سوره انعام بحث كرده‌ايم).

ولى با اينهمه باز كفار لجوج اين دعوت حياتبخش كه آميخته با منطق روشن توحيد بود نپذيرفتند و با بيانى كه آثار لجاجت و عدم تسليم در برابر حق از آن ميباريد، به پيامبران خود چنين پاسخ گفتند:" شما جز بشرى مثل ما نيستيد"! (قالُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنا).

به علاوه" شما مى‌خواهيد ما را از آنچه نياكان ما مى‌پرستيدند باز داريد" (تُرِيدُونَ أَنْ تَصُدُّونا عَمَّا كانَ يَعْبُدُ آباؤُنا).

از همه اينها گذشته" شما دليل روشنى براى ما بياوريد" (فَأْتُونا بِسُلْطانٍ مُبِينٍ‌).

ولى بارها گفته‌ايم (و قرآن هم با صراحت بيان كرده) كه بشر بودن پيامبران نه تنها مانع نبوت آنها نبوده بلكه كامل كننده نبوت آنها است، و آنها كه اين موضوع را دليلى بر انكار رسالت انبياء مى‌گرفتند هدفشان بيشتر بهانه‌جويى بود.

همچنين تكيه بر راه و رسم نياكان با توجه به اين حقيقت كه معمولا دانش‌

[1] سفينة البحار جلد اول صفحه 488.