اما براى اينكه كسى اشتباه نكند كه اين حفظ و نگاهبانى بى‌قيد و شرط است و انسان مى‌تواند خود را به پرتگاهها بيفكند و دست به هر ندانم كارى بزند و يا مرتكب هر گونه گناهى كه مستوجب مجازات و عذاب است بشود و باز انتظار داشته باشد كه خدا و ماموران او حافظ وى باشند اضافه مى‌كند كه:" خداوند سرنوشت هيچ قوم و ملتى را تغيير نمى‌دهد مگر اينكه آنها تغييراتى در خود ايجاد كنند"! (إِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ‌).

و باز براى اينكه اين اشتباه پيش نيايد كه با وجود ماموران الهى كه عهده دار حفظ انسان هستند، مساله مجازات و بلاهاى الهى چه معنى دارد، در پايان آيه اضافه مى‌كند كه" هر گاه خداوند به قوم و جمعيتى اراده سوء و بدى كند هيچ راه دفاع و بازگشت ندارد" (وَ إِذا أَرادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوْءاً فَلا مَرَدَّ لَهُ‌).

" و هيچكس غير خدا نمى‌تواند والى و ناصر و ياور آنها باشد" (وَ ما لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ والٍ‌).

به همين دليل هنگامى كه فرمان خدا به عذاب و مجازات يا نابودى قوم و ملتى صادر شود، حافظان و نگهبانان دور مى‌شوند و انسان را تسليم حوادث مى‌كنند!

نكته‌ها:

1- معقبات چيست؟

" معقبات" چنان كه طبرسى در مجمع البيان و بعضى ديگر از مفسران بزرگ گفته‌اند جمع" معقبه" است و آن هم به نوبه خود جمع" معقب" مى‌باشد و به معنى گروهى است كه پى در پى و به طور متناوب به دنبال كارى مى‌روند.

ظاهر اين آيه آن است كه خداوند به گروهى از فرشتگان، ماموريت داده كه در شب و روز به طور متناوب به سراغ انسان بيايند و از پيش رو و پشت سر