و نه استعداد و هوش و مانند آن.

به همين دليل در قرآن مجيد روى اين موضوع با مؤكدترين بيان تكيه شده است، آنجا كه مى‌گويد: إِنَّما يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ‌:" صابران پاداش خود را بى‌حساب مى‌گيرند" (زمر- 10).

و در مورد ديگر بعد از ذكر" صبر در برابر حوادث" مى‌خوانيم: إِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ:" اين كار از محكمترين كارها است" (لقمان- 17).

اصولا ويژگى استقامت و پايمردى، اين است كه فضائل ديگر بدون آن ارج و بهايى نخواهد داشت كه پشتوانه همه آنها صبر است و لذا در" نهج البلاغه" در" كلمات قصار" مى‌خوانيم:

و عليكم بالصبر، فان الصبر من الايمان كالراس من الجسد، و لا خير فى جسد لا راس معه، و لا فى ايمان لا صبر معه:

" بر شما باد به صبر و استقامت كه صبر در برابر ايمان همچون سر است در مقابل تن، تن بى‌سر فايده‌اى ندارد، همچنين ايمان بدون صبر ناپايدار و بى‌نتيجه است" [1] در روايات اسلامى عاليترين صبر را آن دانسته‌اند كه به هنگام فراهم آمدن وسائل عصيان و گناه انسان مقاومت كند و از لذت گناه چشم بپوشد.

در آيه مورد بحث مخصوصا به مسلمانان انقلابى نخستين كه دشمنان نيرومند و خونخوار و بى‌رحم از هر سو آنها را احاطه كرده بودند، دستور داده شده است كه در برابر حوادث مختلف از قدرت صبر و پايمردى كمك بگيرند، كه نتيجه آن استقلال شخصيت و اتكاء به خويشتن و خود يارى در پناه ايمان به خدا است و تاريخ اسلام اين حقيقت را به خوبى نشان مى‌دهد كه همين اصل اساسى پايه اصلى همه پيروزيها بود.

موضوع ديگرى كه در آيه بالا به عنوان يك تكيه گاه مهم در كنار صبر،

[1] نهج البلاغه كلمات قصار شماره 82.