با تو در امر حق مجادله مى‌كنند و اين جدالشان بعد از آن است كه حق برايشان روشن گرديد. در مثل مانند كسانى هستند كه بسوى مرگشان مى‌كشند و ايشان (ابزار قتل خود را) تماشا مى‌كنند (6).

بيان آيات [معناى انفال ، ذات و مراد از اصلاح ذات البين‌]

از سياق آيات اين سوره بدست مى‌آيد كه اين سوره در مدينه و بعد از واقعه جنگ بدر نازل شده، به شهادت اينكه پاره‌اى از اخبار اين جنگ را نقل مى‌كند و مسائل متفرقه‌اى در باره جهاد و غنيمت جنگى و انفال و در آخر امورى را مربوط به هجرت ذكر مى‌نمايد.

(يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفالِ قُلِ الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ ...) كلمه انفال جمع نفل - به فتح فاء- است، كه به معناى زيادى هر چيزى است. و لذا نمازهاى مستحبى را هم نافله مى‌گويند چون زياده بر فريضه است، و اين كلمه بر زياديهايى كه فى‌ء هم شمرده شود اطلاق مى‌گردد، و مقصود از فى‌ء اموالى است كه مالكى براى آن شناخته نشده باشد، از قبيل قله كوه‌ها و بستر رودخانه‌ها و خرابه‌هاى متروك، و آباديهايى كه اهالى‌اش هلاك گرديده‌اند، و اموال كسى كه وارث ندارد، و غير آن، و از اين جهت آن را انفال مى‌گويند كه گويا اموال مذكور زيادى بر آن مقدار اموالى است كه مردم مالك شده‌اند، بطورى كه ديگر كسى نبوده كه آنها را مالك شود، و چنين اموالى از آن خدا و رسول خدا 6 است.

غنائم جنگى را نيز انفال مى‌گويند، اينهم باز بخاطر اين است كه زيادى بر آن چيزى است كه غالبا در جنگها مورد نظر است، چون در جنگها تنها مقصود ظفر يافتن بر دشمن و تار و مار كردن او است، و وقتى غلبه دست داد و بر دشمن ظفر پيدا شد مقصود حاصل شده، حال اگر اموالى هم به دست مردان جنگى افتاده باشد و يا اسيرى گرفته باشند موقعيتى است زياده بر آنچه مقصود بوده، (پس همه جا، در معناى اين كلمه، زيادتى نهفته است).

كلمه ذات در اصل مؤنث ذا به معناى صاحب و از الفاظى است كه هميشه بايد اضافه شود، چيزى كه هست بسيار استعمال شده است در نفس هر چيز يعنى در آن چيزى كه حقيقت هر شى‌ء با آن محفوظ است، مثلا وقتى مى‌گويند: ذات انسان معنايش آن چيزى است كه انسان به وسيله آن انسان است، و ذات زيد به معناى نفس انسانيت خاصه‌اى است كه به اسم زيد مسمى شده. و بعيد نيست كه اصل در اين لغت نفس ذات اعمال كذا: نفس صاحب فلان اعمال بوده باشد، و سپس به منظور اختصار گفته باشند ذات اعمال: صاحب كارها و يا تعبير ديگرى كه اين معنا را برساند، و به تدريج اعمال را هم انداخته و تنها