بكن تا شما و ايشان در شكستن عهد برابر هم شويد، و يا تا اينكه تو در عدالت مستوى و استوار شوى، چون اين خود از عدالت است كه تو با ايشان معامله به مثل كنى، چون اگر بدون اعلام قبلى با ايشان به جنگ درآيى خواهند گفت كه خيانت كرده، و خدا خيانت‌كاران را دوست نمى‌دارد.

و خلاصه، اين دو آيه دو دستور الهى است در قتال با كسانى كه عهد ندارند، و عهد را مى‌شكنند، و يا ترس اين هست كه بشكنند. پس اگر دارندگان عهد از كفار بر عهد خود پايدار نباشند و آن را در هر بار بشكنند بر ولى امر است كه با ايشان مقاتله نموده و بر آنان سخت‌گيرى كند، و اگر ترس اين باشد كه بشكنند و اطمينانى به عهد آنان نداشته باشد بايد او نيز لغويت عهد را اعلام نموده و آن گاه به قتال با آنان بپردازد، و قبل از اعلام لغويت آن مبادرت به قتال نكند چه اين خود يك نحوه خيانت است. و اما اگر عهد بستند و آن را نشكسته و ترس اين هم كه خيانت كنند در بين نباشد البته واجب است عهدشان را محفوظ داشته و احترام كنند، كه خداى تعالى فرموده:(فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى‌ مُدَّتِهِمْ)[1] و نيز مى‌فرمايد:(أَوْفُوا بِالْعُقُودِ)[2].

(وَ لا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَبَقُوا إِنَّهُمْ لا يُعْجِزُونَ) كلمه يحسبن قرائت غير مشهور است. و قرائت مشهور آن با تاء خطاب است و خطاب در آن به رسول خدا 6 و منظور از آن خوشدل ساختن و تقويت قلب آن حضرت است، مانند خطابى كه بعد از چند آيه ديگر است و مى‌فرمايد:(يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَسْبُكَ اللَّهُ وَ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ) و نيز مانند خطابى كه بعد از چند آيه مورد بحث قرار دارد و مى‌فرمايد:(يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتالِ).

كلمه سبق به معناى پيشى گرفتن از كسى است كه مى‌خواهد خود را به ما برساند.

و كلمه اعجاز به معناى ايجاد عجز است. و اينكه فرمود:(إِنَّهُمْ لا يُعْجِزُونَ) تعليل جمله‌(وَ لا يَحْسَبَنَّ ...) است. و معنايش اين است كه: اى پيغمبر تو مپندار كه آنان كه كافر شده‌اند از ما پيشى گرفته‌اند، و ما نمى‌توانيم به آنها برسيم، چون اينان نمى‌توانند خدا را عاجز كنند، چگونه مى‌توانند و حال آنكه قدرت بر هر چيز منحصرا از آن اوست.

[توضيح مفردات آيه شريفه:(وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ ...) و معناى آن و بيان اينكه خطاب در آن عام است و متوجه تمامى مسلمين مى‌باشد]

(وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ ...) كلمه اعداد به معناى تهيه كردن چيزى است تا انسان با آن چيز به هدف ديگرى‌

[1] پس عهدشان را برايشان تا آخر مدتى كه مقرر كرده‌اند كامل كنيد. سوره توبه آيه 4

[2] وفا كنيد به پيمانها. سوره مائده آيه 1