و از اينكه ابليس از خدا خواست تا روز قيامت مهلتش دهد استفاده مى‌شود كه وى در اين صدد بوده كه جنس بشر را هم در دنيا و هم در عالم برزخ گمراه كند، و ليكن خداوند دعايش را به اجابت نرسانيد، و شايد خداوند خواسته باشد كه او را تنها در زندگى دنيا بر بندگانش مسلط كند، و ديگر در عالم برزخ قدرت بر اغواى آنان نداشته باشد، هر چند به مصداق آيه‌(وَ مَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ، وَ إِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ، حَتَّى إِذا جاءَنا قالَ يا لَيْتَ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُ، وَ لَنْ يَنْفَعَكُمُ الْيَوْمَ إِذْ ظَلَمْتُمْ أَنَّكُمْ فِي الْعَذابِ مُشْتَرِكُونَ)[1] و همچنين آيه‌(احْشُرُوا الَّذِينَ ظَلَمُوا وَ أَزْواجَهُمْ)[2] رفاقت و همنشينى با آنان را داشته باشد.

(قالَ فَبِما أَغْوَيْتَنِي لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَكَ الْمُسْتَقِيمَ ثُمَّ لَآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ ...).

اغواء به معناى انداختن در غوايت و گمراهى است، البته گمراهيى كه توأم با هلاك و خسران باشد. و مفسرين گر چه جمله اغويتنى را بر حسب اختلاف نظريات و سليقه‌هايى كه داشته‌اند به همه اين معانى يعنى غوايت ، ضلالت ، هلاك و خسران تفسير كرده‌اند، و ليكن از عبارتى كه خداى تعالى در سوره حجر از ابليس حكايت كرده و فرموده:(قالَ رَبِّ بِما أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ) استفاده مى‌شود كه مراد او همان معنايى بوده كه ما ذكر كرديم.

حرف باء در كلمه بما براى سببيت و يا مقابله است، از اين جهت معناى آيه چنين است كه: من به سبب اينكه گمراهم كردى و يا در مقابل اينكه گمراهم ساختى ... .

و اينكه بعضى‌ها گفته‌اند حرف مزبور براى قسم، و نظير قسمى است كه در آيه‌(فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ)[3] است، اشتباه مى‌باشد.

و جمله‌(لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَكَ الْمُسْتَقِيمَ) به اين معنا است كه من بر سر راه راست تو

[1] و هر كس از ياد خداوند مهربان اعراض كند، شيطانى را بر او مى‌گماريم تا همنشين وى باشد، و آن شياطين هميشه مردم را از راه خدا باز مى‌دارند و مردم در عين حال خيال مى‌كنند كه راه حق همين است كه آنان مى‌روند، تا آنكه نزد ما آيد، آن وقت مى‌گويد: اى كاش ميان من و تو فاصله بين شرق و غرب مى‌بود، و من با تو آشنا نمى‌شدم كه بد قرينى هستى،( پشيمانى) در آن روز هيچ سودى به حال شما ندارد، زيرا در دنيا ظلم كرديد و امروز با شياطين در عذاب دوزخ شريكيد. سوره زخرف آيه 36- 39

[2] اينك ستمكاران را حاضر كنيد با قرين‌هايشان. سوره صافات آيه 22

[3] سوره ص آيه 82