نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 8 صفحه : 10
(وَ مَنْ يَعْمَلْ
مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ )[1] است، كه عمل را ذكر كرده و سنگينى را به آن نسبت داده است.
و كوتاه سخن
اينكه منظور از وزن سنگينى اعمال است، نه صاحبان اعمال.
آيه مورد بحث
اثبات مىكند كه براى نيك و بد اعمال وزنى هست، ليكن از آيه(أُولئِكَ
الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ وَ لِقائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فَلا
نُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَزْناً)[2] استفاده
مىشود كه اعمال حبط شده برايش وزنى نيست و تنها اعمال كسانى در قيامت سنجيده
مىشود كه اعمالشان حبط نشده باشد، پس هر عملى كه حبط نشده باشد چه نيك و چه بد
ثقلى و وزنى دارد، و ميزانى است كه آن وزن را معلوم مىكند. ليكن اين آيات در عين
اينكه براى عمل نيك و بد ثقلى و وزنى قائل است در عين حال اين سنگينى را سنگينى
اضافى مىداند، به اين معنا كه حسنات را باعث ثقل ميزان و سيئات را باعث خفت آن
مىداند، نه اينكه هم حسنات داراى سنگينى باشد و هم سيئات، آن وقت اين دو سنگين با
هم سنجيده شود هر كدام بيشتر شد بر طبق آن حكم شود، اگر حسنات سنگينتر بود به
نعيم جنت و اگر سيئات سنگينتر بود به دوزخ جزا داده شود، نه، از ظاهر آيات استفاده
مىشود كه ميزان اعمال از قبيل ترازو و قپان نيست تا فرض تساوى دو كفه در آن راه
داشته باشد، بلكه ظاهر آنها اين است كه عمل نيك باعث ثقل ميزان و عمل بد باعث خفت
آن است، چنان كه مىفرمايد:(فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ
هُمُ الْمُفْلِحُونَ وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا
أَنْفُسَهُمْ بِما كانُوا بِآياتِنا يَظْلِمُونَ ) و(فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ وَ مَنْ خَفَّتْ
مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فِي جَهَنَّمَ
خالِدُونَ)[3] و(فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَهُوَ فِي عِيشَةٍ راضِيَةٍ وَ أَمَّا مَنْ
خَفَّتْ مَوازِينُهُ فَأُمُّهُ هاوِيَةٌ وَ ما أَدْراكَ ما هِيَهْ نارٌ
حامِيَةٌ)[4].
[1] و در چنين روزى مردم دسته دسته بيرون مىشوند تا كردههاى
خود را ببينند، پس هر كس به اندازه سنگينى ذرهاى خير كرده باشد، آن خير را مىبيند
و هر كس به اندازه سنگينى ذرهاى مرتكب شر شده باشد آن را مىبيند. سوره زلزال آيه
8
[2] آنان همان كسانند كه آيتهاى پروردگارشان را و هم چنين معاد
را انكار كردند و در نتيجه اعمالشان حبط شده و در قيامت برايشان ميزانى به پا
نمىكنيم. سوره كهف آيه 105
[3] پس كسانى كه موازين اعمالشان سنگين شد آنان رستگارند، و
كسانى كه موازين اعمالشان سبك شد آنان كسانيند كه خود را زيانكار ساخته و در جهنم
براى هميشه معذبند. سوره مؤمنون آيه 103
[4] اما هر كه موازينش گران است در عيشى پسنديده است، و اما هر
كه موازين وى سبك است، پس جاى او هاويه است، و تو چه مىدانى كه هاويه چيست؟ آتشى
است سوزنده. سوره قارعه آيه 11
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 8 صفحه : 10