نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 229
در ذيل آيات مورد بحث
مىفرمايد:(وَ تِلْكَ
حُجَّتُنا آتَيْناها إِبْراهِيمَ عَلى قَوْمِهِ نَرْفَعُ دَرَجاتٍ مَنْ نَشاءُ
إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٌ ...)
و در سوره ديگرى مىفرمايد:(وَ لَقَدْ آتَيْنا إِبْراهِيمَ رُشْدَهُ مِنْ قَبْلُ وَ كُنَّا بِهِ
عالِمِينَ)[1] و همچنين در باره گفتگوى با پدرش مىفرمايد:(يا أَبَتِ إِنِّي قَدْ جاءَنِي مِنَ
الْعِلْمِ ما لَمْ يَأْتِكَ فَاتَّبِعْنِي أَهْدِكَ صِراطاً سَوِيًّا)[2] و همچنين آياتى ديگر.
ابراهيم (ع)
پس از فراغت از اين دو مرحله به محاجه با نمرود پادشاه معاصرش مىپردازد، زيرا
نمرود مثل ساير ستمگران و ظالمان كه در قديم مىزيستهاند، ادعاى ربوبيت كرده بود
و همين رويه غلط جباران آن روز بود كه فكر بتپرستى را در بشر بوجود آورد. و لذا
مىبينيم قوم ابراهيم (ع) داراى خدايان بىشمارى بودهاند، و براى هر خدايى
مجسمهاى بوده و بعضى از آنان، خدايان اين مجسمهها را، مانند آفتاب و ماه و كوكب-
كه گويا ستاره زهره است- مىپرستيدهاند.
اين است
خلاصه آنچه كه از آيات كريم مورد بحث، استفاده مىشود و به زودى به قدر توانايى و
قدرتمان به طور تفصيل در باره مضامين آن، بحث مىكنيم- ان شاء اللَّه تعالى-(وَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ لِأَبِيهِ آزَرَ) قرائتهاى هفتگانه،
كلمه آزر را به فتح راء خواندهاند، و آن را عطف بيان از
كلمه ابيه و يا بدل از آن گرفتهاند. البته بعضى نيز آن را به
ضم راء قرائت كرده و ظاهرا آن را منادى براى نداى حذف شده دانسته و
تقديرش را يا آزر ا تتخذ اصناما آلهة پنداشتهاند، بعضى ديگر آن
را أ أزر أ تتخذ با همزه استفهام و نصب أزر أ قرائت كرده
و ازر را مصدر از باب أزر يازر كه به معناى
قوت است دانستهاند. و بنا بر اين قرائت معناى آيه چنين مىشود: بياد آر
زمانى را كه ابراهيم به پدرش گفت آيا بتها را براى اينكه كمك و مددكار تو باشند،
خداى خود گرفتهاى؟ .
[اختلاف
مفسرين در معناى كلمه آزر و اينكه آزر چه نسبتى با ابراهيم 7 داشته است]
به هر تقدير
مفسرين در باره كلمه: آزر بنا به قرائت اولى كه قرائت مشهورى است و
همچنين بنا بر قرائت دومى كه قرائت غير مشهور است اختلاف كردهاند، كه آيا اين
كلمه اسم پدرش بوده و يا آنكه لقب وى بوده است كه مدح او را مىرسانيده اگر به معناى
كمك گيرنده باشد، يا ذم او را مىفهمانيده است اگر به معناى لنگ و يا كج و معوج
باشد. و
[1] و همانا ما قبلا رشد ابراهيم را به او داده بوديم و به وضع و
حالات او آگاه بوديم. سوره انبيا آيه 51
[2] اى پدر! از علم بهرهاى به من داده شده كه به تو داده نشده
است پس مرا پيروى كن تا به راه راست هدايتت كنم. سوره مريم آيه 43
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 229