نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 99
و اين را مىتوان از مرجحات احتمال ما دانست، كه
گفتيم: احتمال مىدهيم اين آيات به منزله دليلى باشد كه توضيح مىدهد آيه(إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ الَّذِينَ هادُوا ...) را، بنا بر اين،
محصل معنا اين مىشود: كه اسماء و القاب، به درد كسى نمىخورند، يهود هم بيهوده
دلهاى خود را به اينكه اسمشان يهودى است خوش كردهاند، در صورتى كه اسم، كسى را
كرامت و فضيلت نمىدهد، آرى يهود كشتن پيغمبران و تكذيب آنان و ساير جرايم خود را
نمىتوانند به اين اسمگزاريها محو كنند و آثار سوء گناهان خود را كه همانا هلاكت
و فتنه است از بين ببرند.
(ثُمَّ تابَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ ثُمَّ عَمُوا وَ صَمُّوا كَثِيرٌ مِنْهُمْ وَ
اللَّهُ بَصِيرٌ بِما يَعْمَلُونَ) توبه خداوند بر بندگان نظر رحمت او
است، بر ايشان، و بار ديگر دستگيريش از آنان، و اينكه فرمود:(ثُمَّ
تابَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ) يعنى سپس خداوند به لطف و رحمت به ايشان رجوع
فرمود: دلالت دارد بر اينكه يك بار آنان را از رحمت خود دور كرده و به آن پندار
غلط دچارشان ساخته، و در نتيجه به كورى و كرى مبتلا شدهاند سپس از جرمشان در
گذشته و آن پندار غلط را از دلهايشان بيرون برده، و در نتيجه آن كرى و كورىشان را
بهبودى بخشيده، و فهميدهاند كه آنان هم مانند همه، جنس بشر و بندگان خدايند (نه
پسر و دوست او)، و در نزد خدا هيچ كرامت و فضيلتى براى آنان نيست، مگر اينكه تقوا
پيشه كنند، و حق بين شوند، و مواعظ خداوند را كه از زبان انبياى خود گوشزد بشر
مىسازند، بشنوند، وقتى اين معنا را فهميدند متوجه شدند كه اسمگذارى هيچ سودى
ندارد، و ليكن بعد از همه اين عنايات بار ديگر به كرى و كورى سابق خود دچار شدند.
(ثُمَّ عَمُوا وَ صَمُّوا كَثِيرٌ مِنْهُمْ) در اينجا نكتهاى
بكار رفته، و آن اينست كه: كورى و كرى را بار اول به همه يهود و بار دوم به كثيرى
از آنان نسبت داده، و لفظ كثير را از واو عموا و
صموا كه واو جمع است بدل آورد، اين نكته براى اين بكار رفته كه اولا رعايت
انصاف و حقيقت گويى در كلام شده باشد، و بفهماند كه اگر بار اول بطور عموم گفتيم:(عَمُوا وَ صَمُّوا) نه براى اين بود كه بطور كلى تمامى يهود به كرى و كورى
گرائيدند، بلكه از باب نسبت دادن حكم بعض بود به كل كه خود تعبيريست متعارف، و
ثانيا اشاره كند به اينكه بار اول همه يهود دچار كرى و كورى شدند و ليكن بار دوم
عده كثيرى از آنها، و ثالثا بفهماند كه توبه الهى اثرش بالمره باطل نمىشود، و لذا
ديدند كه در اثر توبه خداوند در بار اول عدهاى به هدايت خداوند باقى مانده و دچار
كرى و كورى مجدد نشدند، پس آن گاه خداى تعالى آيه شريفه را با جمله:(وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِما يَعْمَلُونَ) ختم مىفرمايد تا بفهماند خدا را
نمىتوان به خود قياس
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 99