نتيجه مى‌گيريم كه بيشتر افعال و كارهاى بزرگ محتاج به پايه و اساسى از معنويات و بنيادى از نفسانيات است، آرى كارهاى بزرگ از هر كسى ساخته نيست، نفسى بردبار و همتى بلند و عزمى آهنين لازم دارد، كما اينكه رستگارى در آخرت و موفقيت در ايفاى وظائف عبوديت هم محتاج است به دلى پارسا و پرهيزگار.

وقتى اين مقدمه روشن شد نكته‌اى كه در جمله‌(لَسْتُمْ عَلى‌ شَيْ‌ءٍ) است بخوبى روشن مى‌شود، چه اين جمله كنايه‌ايست از اينكه اهل كتاب جا پاى محكمى كه بتوانند بر آن تكيه كرده و تورات و انجيل و ساير كتب آسمانى را بپا داشته و از انقراض آنها جلوگيرى بعمل آورند، ندارند، و اين اشاره است به اينكه دين خداوند و فرامين او بار بس سنگينى است كه آدمى بخودى خود از اقامه آن عاجز است، مگر اينكه بر اساسى ثابت تكيه داشته باشد، و گرنه كسى از روى هوا و هوس نفسانى نمى‌تواند دين خدا را اقامه كند، و اين اشاره را در بسيارى از آيات قرآنى مى‌يابيم، چنان كه آيه شريفه‌(إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا)[1] يكى از آنهايى است كه اين اشاره را در خصوص قرآن دارد، و آيه‌(لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى‌ جَبَلٍ لَرَأَيْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَ تِلْكَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ)[2] و آيه‌(إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَها وَ أَشْفَقْنَ مِنْها ...)[3] يكى پس از ديگرى از همان آياتند.

و نيز قرآن كريم در باره تورات خطاب به موسى نموده و مى‌فرمايد:(فَخُذْها بِقُوَّةٍ وَ أْمُرْ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِها)[4] و هم خطاب به بنى اسرائيل كرده و مى‌گويد:(خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ)[5] و خطاب به يحيى كرده و مى‌فرمايد:(يا يَحْيى‌ خُذِ الْكِتابَ بِقُوَّةٍ)[6]،

[1] بدرستى ما به همين زودى گفتارى را بر تو نازل مى‌كنيم كه سنگين است بر تو( رسالت و ابلاغ آن). سوره مزمل آيه 5.

[2] اگر اين قرآن را بر كوهى نازل كنيم خواهى ديد كه كوه از ترس خدا خاضع و متلاشى ميشود، و اين مثل‌ها را براى مردم مى‌زنيم باشد كه بفكر بيفتند. سوره حشر آيه 21.

[3] ما عرضه كرديم اين امانت را بر آسمانها و زمين و كوه‌ها، و آنها زير بار بدوش گرفتن آن نرفتند، و از آن ترسيدند ولى انسان آن را بدوش گرفت، زيرا او ستم پيشه و بسيار نادان ميباشد. سوره احزاب آيه 72.

[4] پس با كمال جديت و با عزمى راسخ بگير آن را و به قوم خود دستور بده تا بهترين آن را( يا بطريق بهترى آن را بگيرند). سوره اعراف آيه 145.

[5] بگيريد آنچه شما را داده‌ايم با جديت تمام و عزم راسخ. سوره بقره آيه 63.

[6] هان اى يحيى بگير كتاب را با جديت تمام و عزم راسخ. سوره مريم آيه 12.