مؤلف: در اين روايت آيه شريفه نقل به معنا شده، و عين عبارت آيه نيامده.

و در كافى به سند خود از فضيل بن يسار روايت آورده كه گفت: من به امام ابى جعفر (ع) عرضه داشتم: اين جمله در كلام خداى عز و جل چه معنا دارد كه مى‌فرمايد:(وَ مَنْ أَحْياها فَكَأَنَّما أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً) فرمود: منظور كسى است كه انسانى را از سوختن و غرق شدن نجات دهد، عرضه داشتم: آيا شامل كسى هم مى‌شود كه انسانى را از ضلالتى نجات دهد، و به راه راست هدايت كند؟ فرمود: اين بزرگترين تاويل براى آن است.[1] مؤلف: اين روايت را شيخ نيز در امالى خود[2] و برقى در محاسن خود از فضيل از آن جناب روايت كرده‌اند، و روايت را از سماعه و از حمران از امام صادق (ع)[3] آورده‌اند، و مراد از اينكه نجات از ضلالت تاويل اعظم آيه باشد، اين است كه تفسير كردن آيه به چنين نجاتى دقيق‌ترين تفسير براى آن است، چون كلمه تاويل در صدر اسلام بيشتر به معناى تفسير استعمال مى‌شده، و مرادف آن بوده است.

مؤيد گفتار ما روايتى است كه در تفسير عياشى از محمد بن مسلم از امام باقر (ع) آمده در آن روايت محمد بن مسلم مى‌گويد: من از آن جناب از تفسير آيه:(مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً) پرسيدم، فرمود چنين كسى در آتش منزلگاهى دارد، كه اگر همه مردم را هم مى‌كشت باز جايش همانجا بود، چون جايى ديگر كه عذابش بيشتر باشد نيست، پرسيدم معناى جمله بعدى چيست كه مى‌فرمايد:(وَ مَنْ أَحْياها فَكَأَنَّما أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً)؟ فرمود منظور كسى است كه مى‌تواند شخصى را بكشد ولى نكشد، و يا شخصى است كه كسى را از غرق و سوختن نجات دهد و از همه اينها بزرگتر و اعظم كسى است كه شخصى را از ضلالتى به سوى هدايت بكشاند.[4] مؤلف: منظور از اينكه فرمود: او را نكشد اين است كه بعد از آنكه ثابت شد كه مى‌تواند او را بكشد مثلا- حاكم حكم به قصاص كرد- او از قصاص صرف نظر نموده باشد.

و در همان كتاب از ابى بصير از امام باقر (ع) روايت شده كه ابو بصير گفت از آن جناب از معناى جمله:(وَ مَنْ أَحْياها فَكَأَنَّما أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً) پرسيدم، فرمود: يعنى‌

[1] اصول كافى ج 2 ص 211- 210.

[2] امالى شيخ، ج 1 ص 230.

[3] محاسن برقى ج 1 ص 232 ح 182- 181.

[4] تفسير عياشى ج 1 ص 313 ح 87.