و حكمى ديگر را به كرسى بنشانند، هم چنان كه قائلين به قياس و استحسان (يعنى اكثر علماى اهل سنت كه احكام شرع را با آن اثبات مى‌كنند، مثلا مى‌گويند چون فلان موضوع شبيه به آن موضوع ديگر است پس حكم همان موضوع را هم دارد) نظير چنين خطايى را مرتكب شده‌اند، با اينكه قياس فقهى و استحسان و آن اظهار نظرهايى كه نامش را شم الفقاهه مى‌گذارند، امارات و نشانه‌هايى است براى كشف حكم نه براى جعل حكم كه البته بحث در اطراف مساله قياس و استحسان ارتباطى با كار ما كه تفسير قرآن كريم است ندارد، بايد در آن باره به كتب اصول مراجعه نمود.

قرآن كريم همه اين روش‌ها را باطل دانسته و اثبات كرده است كه احكام تشريع شده‌اش همه فطرى و روشن است، و تقوا و فجورى كه در فطرت همه انسانها هست الهامى است علمى كه جزئيات آن فقط و فقط بايد از ناحيه وحى گرفته شود، نه كار حس است و نه كار تجربه- به آيات زير توجه فرمائيد-(وَ لا تَقْفُ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ)[1]،(وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ)[2].

قرآن كريم علاوه بر اينكه ريشه همه احكام الهى را فطرت بشر دانسته، شريعت تشريع شده را حق ناميده، به اين آيات توجه فرمائيد:(وَ إِنَّ الظَّنَّ لا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً)[3]، و چگونه مى‌تواند جايگزين حق و مصلحت باشد با اينكه در پيروى ظن خوف آن هست كه انسان در خطر باطل واقع شود و معلوم است كه خويشتن را در خطر باطل افكندن ضلالت است،(فَما ذا بَعْدَ الْحَقِّ إِلَّا الضَّلالُ)[4]،(فَإِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي مَنْ يُضِلُّ)[5]، يعنى ضلالت شايستگى آن را ندارد كه انسان را به خير و سعادت برساند، پس كسى كه مى‌خواهد از راه باطل به هدف حق برسد، و يا از راه ظلم به عدالت منتهى شود، و يا از راه سيئه به حسنه و از راه فجور به تقوا دست يابد، راه را خطا رفته است، و از عالم صنع و ايجاد كه ريشه شرايع و قوانين است توقعى كرده كه هرگز و به هيچ وجه به آن نمى‌رسد (و مثل كسى مى‌ماند كه به اميد دست‌يابى به آتش دست خود در آب كند، و در شكم آب به جستجوى آتش بپردازد) اگر چنين چيزى ممكن بود

[1] چيزى را كه بدان علم ندارى پيروى مكن. سوره اسرى، آيه 36 .

[2] گامهاى شيطان را( كه همه به سوى دوزخ است) پيروى مكنيد. سوره بقره، آيه 168 .

[3] همه احكام خدا بر حق و بر طبق مصلحت است، و پيروى از ظن حتى جايگزين يكى از آن مصالح نيست. سوره نجم، آيه 28 .

[4] بعد از حق چه چيزى به جز ضلالت هست. سوره يونس، آيه 32 .

[5] براى اينكه خدا هدايت نمى‌كند كسى را كه گمراه كرده است. سوره نحل، آيه 37 .