(رَحِيمٌ ) و آيه سوره انعام و نحل نيز مثل اين آيه است.

[جمله‌(الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ) معترضه است و ربطى به صدر و ذيل آيه‌(حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ ...) ندارد]

از اين تماميت آيه نتيجه مى‌گيريم كه پس آيه:(الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا ...) كلامى است معترضه، كه در وسط اين آيه قرار گرفته، و لفظ آيه در فهماندن معنايش هيچ حاجتى به اين جمله نداشت، حال چه اينكه بگوئيم آيه معترضه از همان اول نزول در وسط دو آيه جاى گرفته، و يا بگوئيم: رسول خدا 6 به نويسندگان وحى دستور فرموده كه در آنجا جايش دهند، با اينكه نزول هر سه پشت سر هم نبوده و يا بگوئيم هنگام نزول با آن دو آيه نازل نشده، و رسول خدا 6 هم دستور نداده كه در آنجا قرارش دهند، ولى نويسندگان وحى در آنجا قرارش داده‌اند، چون هيچ يك از اين چند احتمال اثرى در آنچه ما گفتيم ندارد، هر چه باشد بالآخره اين جمله، جمله‌اى است معترضه كه نه با صدر آيه ارتباطى دارد، و نه با ذيلش.

مؤيد گفتار ما بيشتر- اگر نگوئيم همه- رواياتى است كه در شان نزول وارد شده، و اتفاقا روايات زيادى هم هست، كه متعرض شان نزول جمله مورد بحث شده، و نامى از اصل آيه نبرده، واضح‌تر بگويم، شان نزول جمله:(الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا ...) را متعرض شده، و نامى از آيه:(حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ ...)، به ميان نياورده، و اين خود مؤيد آن است كه جمله:(الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا ...) مستقل و جداى از صدر و ذيل آيه نازل شده، و قرار گرفتن اين جمله در وسط آيه مذكور يا مستند به تاليف رسول خدا 6 است، و يا به تاليف مؤلفين بعد از رحلت آن جناب است.

مؤيد اين احتمال روايتى است كه در المنثور از عبد بن حميد از شعبى نقل كرده كه گفته است: آيه شريفه:(الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ ...) وقتى بر رسول خدا 6 نازل شد كه آن جناب در عرفه بود، و چون آن حضرت از هر آيه‌اى كه خوشش مى‌آمد دستور مى‌داد در آغاز سوره‌اش جاى دهند، اين آيه را در اول سوره قرار دادند، آن گاه شعبى اضافه كرده كه جبرئيل به آن جناب تعليم مى‌داد كه هر آيه را در كجا جاى دهد.[1] و چون اين دو آيه يعنى آيه:(الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا ...) و آيه‌(الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ) از نظر معنا نزديك به هم بودند، و مفهومى مرتبط به يكديگر داشتند- كه در اين جاى هيچ شك نيست، زيرا بين نوميد شدن انكار از دين مسلمانان، و بين اكمال دين ارتباط نزديك‌

[1] در المنثور، ج 2 ص 258.