نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 188
كه خطابش به مؤمنين است براى مؤمنين تهديد
منافقين را بيان مىكند و مؤيد ديگر آن توصيفى است كه خداى تعالى در جمله:(وَ لا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا) از منافقين مىكند
كه در حال نفاقشان چه وضعى دارند، براى اينكه در اين جمله ياد خدا به معناى واقعى
و باطنى را براى انسانهاى مورد نظر اثبات نموده، از باب توبيخ مىفرمايد: خيلى كم
به ياد خدا مىافتند و انطباق چنين توصيفى با منافقينى كه اصلا در دل ايمان
نياوردهاند بعيد است.
(أَ يَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعاً) استفهام در
اين آيه انكارى است، و پاسخى است كه انكار را توجيه نموده، مىفهماند عزت خود يكى
از فروع ملك است، و معلوم است كه وقتى مالك حقيقى جز خداى تعالى كسى نباشد، عزت
نيز خاص او خواهد بود. هم چنان كه خود فرموده:(قُلِ
اللَّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ الْمُلْكَ
مِمَّنْ تَشاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ)[1].
(
وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ) ...(مِثْلُهُمْ ... ) منظور از آنچه نازل شده در كتاب آياتى است كه در سوره
انعام آمده مىفرمايد:(وَ إِذا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي
آياتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ، حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ وَ إِمَّا
يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرى مَعَ الْقَوْمِ
الظَّالِمِينَ)[2]، به دليل
اينكه سوره انعام قبل از سوره نساء در مكه نازل شد و نساء در مدينه نازل گرديد و
از اينكه در آيه مورد بحث به آيه سوره انعام اشاره كرده، اين معنا استفاده مىشود
كه آنچه از خطابهاى قرآنى كه متوجه به شخص رسول خدا 6 شده، در حقيقت منظور از
آنها همه امت است.
و اينكه
فرمود:(إِنَّكُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ) تعليلى است براى
نهى، مىخواهد بفرمايد: اگر شما مسلمين را نهى كرديم از نشست و برخاست با افراد
ايرادگير، براى اين بود كه مجالست مؤثر است و در اثر آن شما نيز مثل آنان خواهيد
شد و اينكه فرمود:(إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقِينَ وَ الْكافِرِينَ فِي
جَهَنَّمَ جَمِيعاً)، وجه تماثل را بيان مىكند و مىفرمايد: اين
تماثل از نظر خاتمه امر است كه هم شما و هم آنان بر جهنم جمع خواهيد شد.
[1] بگو بار الها كه مالك ملكى، تو ملك را به هر كس بخواهى
مىدهى و از هر كس بخواهى مىگيرى، هر كه را بخواهى عزت مىدهى و هر كه را بخواهى
ذليل مىكنى. سوره آل عمران، آيه 26 .
[2] و چون مىبينى جمعى مشغول خوض در آيات ما هستند از آنان روى
بگردان، تا در حديثى غير آن، خوض و غور كنند و اگر شيطان اين را از يادت برد حال
كه به يادت آمد ديگر با مردم ستمكار منشين.
سوره انعام، آيه 68 .
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 188