نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 137
گفته است: من انسانها را از راه سرگرم كردنشان به
پرستش غير خدا و ارتكاب گناهان گمراه خواهم كرد و آنان را با اشتغال به آمال و
آرزوهايى كه از اشتغال به واجبات زندگيشان باز بدارد فريب مىدهم، تا آنچه را كه
برايشان مهم و حياتى است به خاطر آنچه موهوم و خالى از واقعيت است، رها كنند و
دستورشان مىدهم كه گوش چهار پايان خود را بشكافند و (با اينگونه عقايد خرافى و
موهوم) حلال خدا را بر خود حرام سازند و نيز دستورشان مىدهم كه خلقت خدايى را
تغيير دهند مثلا مردان را كه مرد خلق شدهاند و استعداد زن گرفتن را دارند اخته
نموده اين استعداد را در آنها بكشند و يا انواع مثله- بريدن اعضاء- را باب كنند و
يا مردان با يكديگر لواط و زنان با يكديگر مساحقه كنند.
و بعيد نيست
كه مراد از تغيير خلقت خداى تعالى خروج از حكم فطرت و ترك دين حنيف باشد آن دينى
كه خداى تعالى در بارهاش فرمود:( فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ
حَنِيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ
لِخَلْقِ اللَّهِ، ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ)[1].
خداى تعالى
بعد از حكايت كلام شيطان وعده او را كه همان اطاعت او در آنچه امر مىكند، مىباشد
را ولى گرفتن او دانسته، فرموده: اطاعت او معنايش اين است كه شما او را به جاى
خداى تعالى ولى و سرپرست خود بگيريد:(وَ مَنْ يَتَّخِذِ الشَّيْطانَ
وَلِيًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْراناً مُبِيناً)[2] و در افاده اين معنا
نفرمود: و من يكن الشيطان له وليا، و هر كس كه شيطان ولى او باشد تا
همان نكتهاى را بفهماند كه آيات سابق آن را فهمانيد و آن اين بود كه تنها ولى
عالم خداى تعالى است و هيچ كس ديگر بر هيچ چيز عالم ولايت ندارد، هر چند كه مردمى
او را ولى خود بگيرند.
(يَعِدُهُمْ وَ يُمَنِّيهِمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلَّا غُرُوراً
...) از ظاهر سياق بر مىآيد كه اين جمله تعليلى براى اين قسمت از آيه
قبلى باشد كه مىفرمود:(فَقَدْ خَسِرَ خُسْراناً مُبِيناً) و چه خسرانى
روشنتر از اين خسران كه سعادت حقيقى كسى مبدل به سعادت خيالى و شقاوت واقعى شود و
با وعدههاى دروغين و آرزوهاى موهوم كمال خلقت او مبدل به خسران و نقص شود هم چنان
كه خداى تعالى مىفرمايد:
[1] روى دل سوى دين حنيف كن، دينى كه زبان فطرت است، فطرتى كه
خداى تعالى انسان را بر آن فطرت آفريده، آفرينشى كه دگرگونگى نمىپذيرد، دين
پايدار چنين دينى است. سوره روم، آيه 30 .
[2] و هر كس شيطان را به جاى خدا، ولى خود بگيرد به خسرانى روشن
زيانكار شده است.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 137