(ع) از معناى آيه:(إِنَّ الصَّلاةَ كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتاباً مَوْقُوتاً) پرسيدم فرمود:

كتابا موقوتا به معناى كتاب ثابت است و اگر اندكى نماز را جلوتر و عقب‌تر خوانده باشى ضررى به تو نمى‌رساند، مادامى كه سر به اضاعه نماز در نياورد و مصداق آيه:(أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا) واقع نشده باشى.[1] مؤلف: اين روايت اشاره به اين معنا دارد كه نمازهاى پنجگانه از نظر وقت موسع‌اند و هر يك وقتى ممتد دارد، رواياتى ديگر نيز بر اين معنا دلالت دارد.

و در تفسير عياشى از محمد بن مسلم، از يكى از دو امام باقر و صادق 8 روايت كرده كه درباره نماز مغرب در سفر فرمود: اگر ساعتى تاخير بيفتد ترك نمى‌شود، اگر بخواهى مغرب و عشا را در زمان عشا مى‌خوانى و اگر بخواهى مى‌توانى ساعتى به دنبال كارت بروى تا شفق از بين برود- آن وقت بخوانى. چون رسول خدا 6 نيز نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم خواند و گاهى زودتر، يعنى اول وقت مى‌خواند و گاهى تاخير مى‌انداخت.

خداى تبارك و تعالى نيز كه مى‌فرمايد:(إِنَّ الصَّلاةَ كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتاباً مَوْقُوتاً) منظورش همين است كه نماز وقتى وسيع دارد و جز اين منظورى ندارد. زيرا اگر آن طور بود كه اهل تسنن ادعا مى‌كنند، هرگز رسول خدا 6 آن طور كه در بالا نقل كرديم نماز نمى‌خواند، يعنى نماز را از وقتش تاخير نمى‌انداخت. چون رسول خدا 6 از هر كس ديگرى عالم‌تر و با خبرتر به احكام دين است. و اگر آن طور كه آنها مى‌گويند بهتر بود محمد رسول اللَّه به آن دستور مى‌داد.

در جنگ صفين هم مردمى كه در ركاب امير المؤمنين (ع)، بودند نظير جريان زمان رسول خدا 6 پيش آمد، مردم نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را نتوانستند بخوانند، حضرت دستور داد، سواره‌ها و پياده‌ها به جاى نماز تكبير بگويند و لا اله الا اللَّه و تسبيح به زبان آورند و آن گاه آن حضرت تمسك كردند به كلام خداى عز و جل كه مى‌فرمايد:

(فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالًا أَوْ رُكْباناً)[2] مردم به دستور امير المؤمنين (ع) چنين كردند.[3] مؤلف: روايات بطورى كه ملاحظه مى‌كنيد با بيان سابق ما موافق است. و اين‌

[1] فروع كافى، ج 3 ص 270 ح 13.

[2] پس اگر ترس داشتيد سواره و پياده در حال جنگ نماز بخوانيد. سوره بقره، آيه 239 .

[3] تفسير عياشى، ج 1 ص 273، ح 258.