نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 95
(يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ
اللَّهِ وَ فَضْلٍ ...) اين استبشار اعم از استبشارى است كه
قبلا فرمود از حال بازماندگان مىكنند و شامل استبشار به حال خودشان هم مىشود، و
شايد همين دو تا بودن معنا باعث شده كه دو باره آن را تكرار كند و همچنين كلمه فضل
را دو باره بياورد، جمله:(وَ أَنَّ اللَّهَ لا يُضِيعُ أَجْرَ
الْمُؤْمِنِينَ) هم بر اين عموميت دلالت دارد، چون به اطلاقش
شامل همه مؤمنين مىشود، در آيه شريفه دقت بفرمائيد.
در اين آيه
شريفه فضل و نعمت را نكره آورد، هم چنان كه رزق را هم در آيات قبل سربسته ذكر كرد
و نفرمود كه آن رزق چيست، و اين براى آن بود كه ذهن شنونده در باره فضل و نعمت و
رزق تا هر جا كه ممكن است برود، و باز به همين جهت خوف و حزن را در سياق نفى مبهم
آورد، تا دلالت بر عموم كند، و بفهماند كشته شدگان در راه خدا هيچ نوع از انواع
خوف و حزن را ندارند.
و از دقت در
اين آيات اين معنا به دست مىآيد كه اولا در صدد بيان اجر مؤمنين است، و ثانيا
مىخواهد بفهماند كه اين أجر كه نزد خداى سبحان است رزق ايشان است، و ثالثا اين
رزق نعمتى و فضلى از خدا است، و رابعا اين نعمت و فضل عبارت از اين است كه نه خوفى
دارند و نه حزنى.
[معناى
لطيف جمله(أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ)]
و اين جمله
يعنى جمله:(أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ) جمله عجيبى
است، هر قدر انسان بيشتر در آن فرو مىرود و تدبر مىكند دامنه معنايش وسيعتر
مىشود، با اينكه جملهاى است لطيف و رقيق و بيانى است ساده و اولين چيزى كه از معناى
آن به ذهن مىرسد اين است كه خوف و حزن از مؤمنين برداشته مىشود و اين را هم
مىدانيم كه خوف تنها در امرى فرض دارد كه اولا ممكن باشد، و ثانيا احتمال آمدنش
به سوى ما معقول باشد و ثالثا اگر بيايد مقدارى از سعادت ما را از بين مىبرد،
سعادتى كه ما توقع داريم واجد آن باشيم و خود را واجد آن فرض مىكنيم و همچنين حزن
تنها از ناحيه حادثهاى است كه پيش آمده و آن نيز مقدارى از سعادت كذايى ما را سلب
كرده، پس بلا و يا هر محذور و گرفتارى كه فرض شود، وقتى از آن مىترسيم كه هنوز بر
سر ما نيامده باشد و اما وقتى آمد ديگر خوف معنا ندارد، آنجا جاى حزن و حسرت است،
پس بعد از وقوع خوفى نيست و قبل از وقوع هم حزنى نيست.
پس بر طرف
شدن مطلق خوف از انسان تنها وقتى فرض دارد كه هيچ يك از آنچه داريم در معرض زوال
قرار نگيرد، و همچنين برطرف شدن مطلق حزن از انسان وقتى فرض دارد كه آنچه نعمت كه
انسان بتواند از آن متنعم شود و لذت ببرد دارا باشد، و خداى تعالى به او
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 95